शहरं
Join us  
Trending Stories
1
Census 2027: जनगणनेचा खर्च १३ हजार कोटी, तुम्हाला विचारले जाणार ३६ प्रश्न
2
तुटलेल्या विद्युत वाहिनीच्या स्पर्शाने दोन शेतकऱ्यांचा मृत्यू; महावितरण विरोधात चिकलठाण्यात रास्ता रोको
3
इस्रायलकडून इराणी टीव्ही स्टुडिओवर क्षेपणास्त्र हल्ला, लाईव्ह बुलेटीन सोडून अँकरने काढला पळ!
4
खुल्लम खुल्ला रोमान्स पडला महागात! बाईकच्या टाकीवर गर्लफ्रेंडला बसवणाऱ्या तरुणाला 'इतका' दंड
5
रांचीला जाणारे एअर इंडियाचे विमान टेक ऑफनंतर दिल्लीला परतले! नेमके झाले तरी काय?
6
आमच्या मागणीपुढे PM मोदींना झुकावे लागले...जनगणनेच्या अधिसूचनेवरुन काँग्रेसचा निशाणा
7
सोनमच्याही एक पाऊल पुढे निघाली गुलफाशा; प्रियकरासोबत मिळून लग्नाच्या एक दिवस आधीच पतीला संपवलं!
8
आर्थिक मदतीशिवाय हल्ला होऊ शकत नाही; पहलगाम हल्ल्यावरुन FATF ने पाकिस्तानला फटकारले
9
सायप्रसच्या महिला खासदाराने PM मोदींचे चरणस्पर्श केले, पंतप्रधानांनी डोक्यावर हात ठेवत दिला आशीर्वाद
10
दहा कोटी वृक्ष लावगडीचे उद्दिष्ट; वन विभाग ‘साइट ट्रॅक’वर, रेशीमला झुकते माप
11
आता पाकिस्तान अणुबॉम्बची धमकी देण्यापूर्वी शंभर वेळा विचार करेल...! SIPRI च्या अहवालात भारताच्या अण्वस्त्रांसंदर्भात मोठा दावा
12
Viral Video : रीलसाठी जीवाशी खेळ; धबधब्यावर उभी राहिली तरुणी, पुढे जे झालं ते बघून चुकेल काळजाचा ठोका
13
"माझाही राजा रघुवंशी झाला असता"; गोव्याला जाताना पत्नीसमोर मारहाण, पतीने सांगितली आपबिती
14
बाप म्हणाला चिंता आहे, मुलगी म्हणाली मी आहे! ३ एकरांत सोयाबीन लावून मुलीची बापाला साथ
15
वृद्ध व्यक्तीला डिजिटल अरेस्ट करून नकली कोर्टात हजर केलं; घातला 'इतक्या' कोटींचा गंडा!
16
इराणचा अमेरिकेच्या दुतावासावर हल्ला अन् अमेरिकेची २८ टँकर विमाने एकाचवेळी झेपावली...
17
NPT मधून बाहेर पडण्याच्या तयारीत इराण, इस्रायलसोबत सुरू असलेल्या युद्धादरम्यान खामेनेई यांचं मोठं प्लॅनिंग?
18
कच्चे तेल ३०० डॉलरवर जाण्याची शक्यता; इराकच्या मंत्र्यांनी जर्मनीच्या कानावर घातला मोठा धोका...
19
"...तर पाकिस्तानकडे युद्धाशिवाय दुसरा पर्याय उरणार नाही!"; पाणी बंद झाल्याने बिलावल बिथरले, दिली अशी धमकी
20
माजी आमदार बच्चू कडू यांना मोठा राजकीय धक्का; जिल्हा बँकेचे अध्यक्ष म्हणून अपात्र

खेळायला शिका..

By admin | Updated: September 8, 2016 13:31 IST

आॅलिम्पिक संपलं, बक्षीसं जाहीर झाली, क्रीडा संस्कृतीवर बरी-वाईट टीकाही झाली; मात्र आता खेळात करिअरच्या मोठ्या संधी आहेत,

 - सतीश डोंगर

आॅलिम्पिक संपलं,बक्षीसं जाहीर झाली,क्रीडा संस्कृतीवर बरी-वाईट टीकाही झाली;मात्र आता खेळात करिअरच्या मोठ्या संधी आहेत,आणि चाकोरीबाहेरचं हे करिअरनव्या जगात घेऊन जाऊ शकेलम्हणून अभ्यासक्रमही उपलब्ध आहेत,हे कुणी सांगितलं आहे का?

आॅलिम्पिकचा धुराळा आता खाली बसला. यागेल्या काळात व्हायरल होत होत एक पोस्ट तुमच्याहीकडे आली असेलच.पी. व्ही. सिंधूला किती कोटी रुपयांची बक्षिसं, जमीन, फ्लॅट्स, गाड्या, नोकरी हे सारं मिळालं याची एक खूप मोठी जंत्रीच होती.ते सारं वाचून आपल्याला धाप लागते. एवढा पैसा कमावला याचं अप्रूप, कौतुक आणि असूयाही वाटते.जेमतेम दोन पदकं आणि काही हातावर मोजता येतील अशा खेळाडूंची असामान्य कामगिरी यासाठी भारतात त्यासाऱ्या खेळाडूंचं किती कौतुक झालं.असं कौतुक इतर देशांच्या खेळाडूंच्या वाट्याला येतं का?याबाबतीत अमेरिकेसारख्या प्रगत देशाशी जर भारताची तुलना केली तर खूपच विपरीत स्थिती बघावयास मिळेल. अमेरिकेसारख्या प्रगत आणि क्रीडासंस्कृती रु जलेल्या देशातील शेकडो आॅलिम्पियन्स आजही आपल्या भविष्याचं कसं होणार याच्या चिंतेत असतात. आर्थिक चिंता त्यांना असते हे खरंतरी वाटेल का आपल्याला? आणि इकडे भारतासारख्या विकसनशील देशात आॅलिम्पिकची वारी जरी केली तरी खेळाडूच्या भविष्याची चिंता बऱ्यापैकी मिटते अशी स्थिती आहे. तिकडे रिओमध्ये आलेल्या शंभराहून अधिक अमेरिकन खेळाडूंनी ‘गो फंड मी’ अशा आशयाचे फलके झळकविले होते. कारण अमेरिकेने सुवर्णपदक विजेत्याला २५ हजार, रौप्यपदक विजेत्याला १५ आणि कांस्यपदक विजेत्याला दहा हजार यूएस डॉलर्सची बक्षिसे जाहीर केली आहेत. भारताच्या तुलनेत ही रक्कम फारच कमी आहे. आॅलिम्पिकमध्ये भरघोस यश मिळवून सुद्धा अमेरिकन खेळाडूंना फारसे आर्थिक स्थैर्य मिळत नाही. स्वत:वरच पैसा अधिक खर्च होतो. शिवाय पुरस्कर्तेही मिळत नाहीत. त्या तुलनेत एखाद्या भारतीय खेळाडूने साधी राष्ट्रीय स्पर्धा जरी गाजविली तरी त्याच्यावर बक्षिसांची अक्षरश: उधळण केली जाते. शासकीय सुविधा, नोकरीसाठी सवलत, ब्रॅँड अ‍ॅम्बेसेडर, मान-सन्मान अशा सर्व सोयी स्वत:हून चालून येतात.हे सगळं चित्र काय सांगतं? याचा अर्थ एवढाच की, आज तरी खेळाडू म्हणून करिअर करायचं असेल तर आपल्या देशात मोठी संधी आहे. आव्हानं, अडचणी अर्थातच आहेतच, मात्र नव्या क्रीडाधोरणानुसार तर ज्यांना खेळाची आवड आहे, खेळ हे ज्यांचं पॅशन आहे त्यांनी केवळ नोकरीसाठी त्यावर पाणी सोडू नये. किंवा क्रीडा कोट्यातून एखादी नोकरी मिळेल म्हणून खेळणं एवढ्यापुरतंच आता खेळाकडे पाहू नये. अर्थात स्पोर्ट्समध्ये करिअर करत असताना प्रत्येक खेळाडू राष्ट्रीय-आंतरराष्ट्रीय स्तरावर स्वत:ची ओळख निर्माण करू शकेल असं नाही; मात्र याचा अर्थ खेळाडूंच्या सर्व मेहनतीवर पाणी फेरले जाईल, असाही होत नाही. ज्या खेळाशी तुम्ही जोडलेले आहात, त्याच खेळात तुम्ही स्पोर्ट्स मॅनेजमेंट, कोच किंवा इन्स्ट्रक्टर, कमेंटेटर किंवा अ‍ॅँकर, स्पोर्ट्स जर्नालिस्ट, स्पोर्ट्स मेडिसिन, इव्हेंट मॅनेजमेंट, फॅसिलिटी मॅनेजमेंट आदि क्षेत्रातही संधी आता संधी मिळू शकते.खेळाची आवड असेल तर खेळण्यापलीकडे अनेक प्रकारच्या संधी आता क्रीडाक्षेत्रात उपलब्ध होत आहेत.आपल्या शेजारी चीनमध्ये तर आॅलिम्पिक पदकाचं स्वप्न पूर्ण करण्याच्या ध्यासानं वयाच्या पाचव्याच वर्षी मुलाला स्पोर्ट्समध्ये झोकून देण्याची मानसिकता आहे. त्यामुळेच आॅलिम्पिकच्या पदतालिकेमध्ये पहिल्या किंवा दुसऱ्या स्थानावर चीन असते. भारतात याच्या विपरीत स्थिती बघावयास मिळते. एक क्रिकेट सोडलं तर खेळात करिअर याचा लहानपणापासून विचार होत नाही. जिम्नॅस्टिक, फुटबॉल, टेबल किंवा लॉन टेनिस, ज्युदो कराटे याचे क्लासेस अनेकजण लावतात पण ते पालकांच्या आग्रहापोटी. एक क्रीडा अ‍ॅक्टिव्हिटी नावाला सोब करते. कॉलेजच्या जीवनात एखाद्याने राज्यस्तरीय स्पर्धा गाजविल्यानंतर त्याला क्रीडाप्रकारात करिअरची स्वप्नं पडतात. काही यात यशस्वी होतात, तर काहींचं स्वप्न स्वप्नच राहतं. खरं तर आपल्याकडे ५ ते ८, ९ ते १४ आणि १५ वर्षांपेक्षा अधिक वय असलेल्या क्रीडापटूंना प्रशिक्षण देण्यासाठी अनेक अकॅडमी कार्यरत आहेत. या अकॅडमी खेळाडूंना इंटरसिटी, इंटरस्टेट अशा ठिकाणी स्पर्धेत उतरवून त्यांना नॅशनल, इंटरनॅशनल स्पर्धांमध्ये उतरविण्यासाठी परिपक्व करतात. येथूनच खेळाडूच्या पुढील भवितव्याचा पर्यायाने आॅलिम्पिकचा प्रवास सुरू होतो. त्यामुळे तुम्ही खेळत असाल तर खेळणं थांबवू नका. चाकोरीबाहेरचं एक करिअर आणि त्यातला नितांत आनंद तुमची वाट पाहतोय.आवड असेल, तर त्याबाबतची दिशाही सापडू शकते.त्यासाठी प्रयत्न मात्र करायलाच हवेत.- सतीश डोंगरे(लेखक लोकमतच्या नाशिक आवृत्तीत सहायक उपसंपादक/वार्ताहर आहेत.)२६ पदके; कमाई कोट्यवधींची१९२८ ते २०१६ पर्यंत भारताने आॅलिम्पिकमध्ये २६ पदकांची कमाई केली आहे. २०१२ मध्ये भारताने तब्बल दोन रौप्य आणि चार कांस्यपदके जिंकून इतिहास रचला होता. त्यात सर्वाधिक ११ पदके हॉकी या क्रीडा प्रकारात भारताने पटकावली आहेत. सर्व विजेत्या आॅलिम्पिकपटूंवर कोट्यवधी रुपयांच्या बक्षिसांची उधळण त्याकाळीही करण्यात आली आहे.भारताने एम्सटर्डम आॅलिम्पिकमध्ये (१९२८) पुरुष हॉकी प्रकारात पहिल्या सुवर्णपदकाची कमाई केली होती. पुढे १९५२ च्या हेलिसंकी आॅलिम्पिकमध्ये खाशाबा जाधव या कुस्तीपटूने पहिले वैयक्तिक कांस्यपदक जिंकले. १९९६ च्या अटलांटा आॅलिम्पिकमध्ये टेनिस स्टार लिएंडर पेस यानेही कांस्यपदक जिंकले. २००० साली सिडनी येथे आयोजित केलेल्या आॅलिम्पिकमध्ये कर्णम मल्लेश्वरी या महिला कुस्तीपटूने ६९ किलो वजनीगटात कांस्यपदक जिंकून इतिहास रचला. २००४ च्या आॅलिम्पिकमध्ये नेमबाज राजवर्धन राठोड याने रौप्यपदकाची कमाई केली. २००८ च्या बीजिंग आॅलिम्पिकमध्ये नेमबाज अभिनव बिंद्रा याने सुवर्ण, सुशीलकुमार याने कांस्य, तर कुस्तीपटू विजेंद्रकुमार सिंह याने कांस्यपदक जिंकले, तर २०१२ च्या लंडन आॅलिम्पिकमध्ये सुशील कुमार, योगेश्वर दत्त, गगन नारंग, विजय कुमार, साइना नेहवाल, मेरी कोम यांनी दोन रौप्य आणि चार कांस्यपदकांची कमाई करून दिली. हे सर्व खेळाडू जेव्हा भारतात परतले तेव्हा त्यांच्यावर चौफेर बक्षिसांची उधळण केली गेली. याशिवाय मानसन्मान, प्रेम मिळालं ते वेगळंच.खेळ शिकाखेळायचं म्हणजे फक्त खेळाडूच व्हायचं एवढ्यापुरतं हे जग आता उरलेलं नाही. त्यापलीकडे जाऊन क्रीडा व्यवस्थापन ते क्रीडा मानसशास्त्र ते क्रीडा इव्हेण्ट या साऱ्यापासून खेळात पदवी देणाऱ्या अनेक संस्था आता भारतातही उपलब्ध आहेत. सीबीएसई बोर्डानं तर शालेय स्तरावर क्रीडा अभ्यासक्रम सुरू केला आहे.याशिवाय दिल्ली विद्यापीठात काही नवीन कोर्स सुरू झाले आहेत.* यासंदर्भातली सगळ्यात महत्त्वाची संस्था म्हणजे इंदिरा गांधी इन्स्टिट्यूट आॅफ फिजिकल एज्युकेशन अ‍ॅण्ड स्पोर्ट्स सायन्स.क्रीडा विषयात विविध अभ्यासक्रम, माहिती, आॅनलाइन कोर्सेसही या संस्थेत शिकवले जातात. बारावीनंतर, पदवी, पदव्युत्तर आणि पीएचडीपर्यंत या विषयात अभ्यास करता येतो.अधिक माहितीसाठी- Indira Gandhi Institute of Physical Education & Sports Sciences www.igipess.du.ac.in/ ही वेबसाइट पाहता येईल.*लक्ष्मीबाई नॅशनल कॉलेज फॉर फिजिकल एज्युकेशन, तिरुवनंतपुरम.ttp://www.lncpe.gov.in *

यासह अनेक संस्था मानसशास्त्र, व्यवस्थापन, इव्हेण्ट, पीआर, मॅनेजमेण्ट, एमबीए यासंदर्भातले खेळाशी संबंधित विषय शिकवितात.