बाजार समित्यांमध्ये शेतमालाच्या ‘आवक’चा नीचांक

राज्यातील स्थिती; २0१४ मध्ये शेतमालाची आवक निम्यावर.

संतोष वानखडे / वाशिम : २0१४ मध्ये अल्प पावसामुळे राज्यातील बाजार समित्यांमधील शेतमालाच्या आवकने नीचांक गाठला आहे. २0१३ मध्ये ३५९ लाख मेट्रीक टन असलेली शेतमालाची आवक मार्च २0१५ अखेर १६२ लाख मेट्रीक टनावर आली आहे. गत चार वर्षातील हा नीचांक मानला जात आहे. कृषीक्षेत्रात क्रांतीकारक बदल घडत आहेत. आधुनिक तंत्रज्ञानाची कास धरून शेतकरी नानाविध प्रयोग राबवित असल्याने, साहजिकच शेतमालाचे उत्पादनदेखील वाढत आहे. साधारणत: १0-१२ वर्षात शेतमालाच्या उत्पादनात कमालिची वाढ होत असल्याचे महाराष्ट्र राज्य कृषी पणन मंडळाच्या आकडेवारीवरून दिसून येते. शेतमालाच्या विक्रीसाठी शेतकर्‍यांना हक्काची बाजारपेठ म्हणून राज्यात कृषी उत्पन्न बाजार समित्यांची स्थापना करण्यात आली. राज्यातील बाजार समित्यांच्या कामांमध्ये समन्वय साधणे, कृषी उत्पन्न बाजार समितीचा विकास करणे, सर्व बाजार समित्यांमध्ये झालेली आवक व त्यांचे मुल्य याबाबतचा लेखाजोखा ठेवणे आदी जबाबदार्‍या महाराष्ट्र राज्य कृषी पणन मंडळावर सोपविण्यात आल्या आहेत. महाराष्ट्र कृषी उत्पन्न पणन (विकास व विनियमन) अधिनियमांतर्गत राज्यात २0१४ या वर्षात १८0 पणन परवाने दिले आहेत. यापैकी ७0 कार्यरत आहेत. तसेच ३५ खासगी बाजारांना परवाने देण्यात आले असून यापैकी २१ बाजारामध्ये शेतमालाची उलाढाल सुरू आहे. गत पाच वर्षात राज्यभरातील बाजार समित्यांमधील शेतमालाच्या आवकवर नजर टाकली, तर २0१४ या वर्षात शेतमालाच्या आवकने निच्चांक गाठला असल्याचे स्पष्टपणे दिसून येते. २0१0 मध्ये २२६.११ लाख मेट्रीक टन शेतमालाची आवक होती. २0११ मध्ये २२७.५१, २0१२ मध्ये २४0.९४ लाख मेट्रीक टन शेतमालाची आवक होती. २0१३ मध्ये शेतमालाच्या आवकने उच्चांक गाठला होता. या वर्षात शेतमालाची आवक ३५९.७0 लाख मेट्रीक टनावर गेली होती. २0१४ मध्ये याऊलट घडले. २0१३ मध्ये उच्चांकावर असलेली शेतमालाची आवक २0१४ मध्ये निच्चांकी पातळीवर आली. २0१४ मध्ये १६२.५२ लाख मेट्रीक टनावर शेतमालाची आवक येण्याला विविध घटक कारणीभूत आहेत. अत्यल्प पाऊस, विलंबाने झालेली पेरणी, परतीच्या पावसाने दडी मारणे, पिकांवरील विविध प्रकारची रोगराई यामुळे कृषी उत्पन्न बाजार समित्यांमधील शेतमालाची आवक २0१४-१५ या वर्षात निच्चांक पातळीवर आल्याचा दावा कृषी क्षेत्रातील तज्ज्ञांनी केला आहे.