शहरं
Join us  
Trending Stories
1
Maharashtra Vidhan Sabha Election 2024 : शरद पवारांना मोठा दिलासा! 'ट्रम्पेट' चिन्हाचं 'तुतारी' हे मराठी भाषांतर रद्द, निवडणूक आयोगाचा निर्णय
2
Maharashtra Election: "आम्ही फोडणार नाही, पण करेक्ट कार्यक्रम करणार"; सतेज पाटलांचा इशारा
3
देवेंद्र फडणवीसांची स्पष्टोक्ती, मनसे महायुतीत येण्याचा सध्यातरी ‘स्कोप’ नाही
4
कसब्यात हिंदू महासंघाचा मनसे उमेदवाराला पाठिंबा; मतदारसंघात मतांचं गणित बदलणार?
5
जगभरात दिवाळी मोठ्या उत्साहात साजरी, न्यूयॉर्कमधील एम्पायर स्टेट बिल्डिंग दिव्यांनी उजळून निघाली
6
सरवणकरांचं कौतुक, राज ठाकरे, बाळा नांदगावकरांवर टीका; ठाकरे गटाचे उमेदवार काय म्हणाले?
7
भाजपचे सर्वात ज्येष्ठ कार्यकर्ते भुलाई भाई यांचे निधन; वयाच्या 111 व्या वर्षी घेतला अखेरचा श्वास
8
मराठीसाठी लढणाऱ्या पक्षाचे ६ नगरसेवक चोरताना महाराष्ट्रद्रोह नव्हता का?; मनसेचा थेट सवाल
9
मेगा लिलावाआधी प्रीतीच्या PBKS नं केली १०० कोटींपेक्षा अधिक बचत; कुणाच्या पर्समध्ये किती पैसा?
10
Maharashtra Vidhan Sabha Election 2024 : 'मनोज जरांगेंच्या रुपात भारताला गांधी, आंबेडकर, मौलाना आझाम मिळतील';सज्जाम नोमानी काय म्हणाले?
11
'आम्ही त्यांच्याविरोधात प्रचार करू', नवाब मलिकांच्या उमेदवारीवर आशिष शेलार स्पष्ट बोलले...
12
"विश्वासाने जबाबदारी, सत्ता दिली, पण त्यांच्याकडून दुर्दैवाने गैरफायदा घेतला गेला"
13
तिरुपती बालाजी मंदिरातील सर्व कर्मचारी हिंदू असावेत, नवनियुक्त TTD अध्यक्षांचे मोठे विधान
14
Maharashtra Vidhan Sabha Election 2024 : शिराळा विधानसभेतील अपक्ष अर्ज मागे घेणार का? भाजपा नेते सम्राट महाडिक म्हणाले, ;माघारीचा निर्णय कार्यकर्त्यांशी..."
15
IPL मधील ४ कॅप्टन ज्यांना फ्रँचायझी संघानं दिला 'नारळ'
16
नव्या परिवर्तनाकडे चला..! मनोज जरांगे पाटलांचं मुस्लीम-मराठा-दलित समाजाला आवाहन
17
शरद पवार, काँग्रेसने उद्धव ठाकरेंना फसवले; बावनकुळेंनी करून दिली युतीच्या जागावाटपाची आठवण
18
समृद्धी महामार्गावर भीषण अपघात, कार समोरील वाहनाला धडकली; तीन जण जागीच ठार, तीन जखमी
19
IPL Retention List : अखेर घोषणा झाली! अनेकजण लिलावात; कोणी कोणाला केलं रिटेन? वाचा यादी, विराट मालामाल

उलगडतोय इतिहास! बीबी का मकबऱ्यासमोर उत्खननात सापडला अनोखा ‘ग्रीन जास्पर’ दगड

By संतोष हिरेमठ | Published: February 16, 2024 7:44 PM

 ‘मिनी ताज’च्या परिसरात सापडले पुरातन बांधकामाचे अवशेष

छत्रपती संभाजीनगर : गडद हिरवा रंग, त्यात काही ठिकाणी लाल, पिवळ्या रंगाचा शिडकावा केल्यासारखा दिसणारा ‘ग्रीन जास्पर’ नावाचा दगड जगप्रसिद्ध बीबी का मकबरा परिसरातील उत्खननात सापडला. याच दगडला टोकदार, अणकुचीदार करून हत्यार म्हणून वापर केला जात असे. त्याबरोबर याच दगडाचा चुरा करून बीबी का मकबऱ्यातील चित्र, नक्षीकामासाठी वापर झाल्याची शक्यता भारतीय पुरातत्त्व सर्वेक्षणाच्या अधिकाऱ्यांनी वर्तविली.

बीबी का मकबऱ्यासमोर असलेल्या उंचवट्यातील जागेत उत्खनन करण्यात येत आहे. याठिकाणी मकबरा बांधकाम काळातील स्नानगृह, शौचालयासारखा दगडी, चुन्याचे बांधकाम असलेला पाया, अवशेष आढळले आहेत. उत्खनन करून मलबा हटवला गेल्याने विटा, चुना, दगडी मध्ययुगीन बांधकामाचे अवशेष उघडे पडले आहेत. भारतीय पुरातत्त्व सर्वेक्षणचे अधीक्षक (अधीक्षण पुरातत्त्वविद) डाॅ. शिव कुमार भगत यांच्या मार्गदर्शनाखाली उत्खनन सुरू आहे.

मकबऱ्यासाठीचे दगड अन् चुन्याचा वापरउत्खनन होणारी जागा मकबऱ्याचे बांधकाम करणाऱ्या मजुरांसाठी वापरली जात असावी. मकबरा पूर्ण झाल्यानंतर समोर इतर वास्तू ठेवली जात नाही; परंतु देखभाल ठेवणाऱ्यांसाठी मकबरा बांधून झाल्यानंतरही हे बांधकाम तसेच ठेवण्यात आले. मकबरा बांधण्यासाठी जे दगड वापरात आले नाही, ते या बांधकासाठी वापरण्यात आले. मकबऱ्यासाठी ज्या पद्धतीचा चुना वापरण्यात आला, त्याच चुन्याचाही वापर झाला आहे.

उखळासारखा दगडउत्खननाच्या ठिकाणी उखळासारखा एक दगड सापडला आहे. चौकोनी आकाराचा दगड आणि त्यात खड्डा आहे. हा दगड बांधकामाच्या उंच भागात होतात. त्यामुळे या दगडाचा वापर खांब उभा करण्यासाठी केला जात असल्याची शक्यता वर्तविण्यात आली.

टप्प्याटप्प्यात उत्खननउत्खननाचे काम टप्प्याटप्प्यात केले जाते. त्यानुसार बीबी का मकबरा परिसरात उत्खनन सुरू आहे. येथे ‘ग्रीन जास्पर’ हा दगड सापडला आहे. महिनाभर हे काम चालेल. उत्खनन करणाऱ्यांना प्रशिक्षण दिलेले आहे.- डाॅ. प्रशांत सोनोने, सहायक अधीक्षण पुरातत्त्वविद, भारतीय पुरातत्त्व सर्वेक्षण.

टॅग्स :AurangabadऔरंगाबादArchaeological Survey of Indiaभारतीय पुरातत्व सर्वेक्षणBibi-ka-Maqbaraबीबी का मकबरा