Kartik Vinayak Chaturthi Angarak Yog November 2024: मराठी वर्षात विशेष महात्म्य असलेला चातुर्मासाचा काळ सुरू आहे. अगदी काही दिवसांनी चातुर्मासाची सांगता होत आहे. दिवाळीनंतर प्रबोधिनी देवउठनी कार्तिकी एकादशीला चातुर्मासाची सांगता होते. तत्पूर्वी कार्तिक शुद्ध चतुर्थीला विनायक चतुर्थी साजरी होत आहे. नोव्हेंबर महिन्यातील या विनायक चतुर्थीचे विशेष म्हणजे या दिवशी अंगारक योग जुळून आला आहे. अंगारक योग म्हणजे काय? विनायक चतुर्थी अंगारक योग व्रतपूजन कसे करावे? अंगारकी विनायक चतुर्थीचा शुभ मुहूर्त कोणता? जाणून घेऊया...
अंगारकी विनायक चतुर्थी हा योग वारंवार येत नाही. मंगळवारी चतुर्थी आली की, अंगारक योग जुळून येतो. याबाबत मुद्गल पुराणात तसेच गणेश पुराणात संदर्भ आढळून येतात, असे सांगितले जाते. अंगारक म्हणजे मंगळ ग्रह, जो निखाऱ्यासारखा लालभडक दिसतो. त्याने भारद्वाज ऋषींकडून गणेशमंत्र घेतला आणि गणरायाची उपासना केली. त्याच्या उपासनेवर प्रसन्न होऊन बाप्पाने त्याला आशीर्वाद दिला, की 'माझ्या जन्माची तिथी चतुर्थी होती, म्हणून मंगळवारी येणारी चतुर्थी तुझ्या नावाने अर्थात अंगारकी चतुर्थी म्हणून ओळखली जाईल! अमंगळ समजल्या जाणाऱ्या मंगळ ग्रहाला ज्या वरदविनायकाने पावन केले त्या विनायकाने आपलाही उद्धार करावा या हेतूने अंगारकी चतुर्थीचे व्रत केले जाते.
कार्तिक महिन्यातील विनायक चतुर्थी अंगारक योग
गणपती बाप्पा हे आबालवृद्धांचे आराध्य दैवत! प्रत्येक मराठी महिन्यातील दोन्ही चतुर्थीला गणपती पूजन, उपासना, नामस्मरण करण्याची प्राचीन परंपरा आहे. मराठी महिन्याच्या शुद्ध पक्षातील चतुर्थी विनायक चतुर्थी म्हणून ओळखली जाते. तर वद्य पक्षातील चतुर्थी संकष्ट चतुर्थी म्हणून ओळखली जाते. गणेश व्रतांमध्ये या दोन्ही चतुर्थींना गणपती पूजन करणे शुभ फलदायी मानले गेले आहे. आषाढ महिन्याच्या शुद्ध पक्षातील विनायक चतुर्थीला अंगारक योग जुळून आला आहे.
अंगारक विनायक चतुर्थीला विशेष पूजन
गणपतीचे विनायक नाव हे प्राचीनच आहे. विनायक म्हणजे विशिष्ट शासन करणारा नायक. गणपती समरांगणात अग्रस्थानी लढणारा, आनंदाच्या प्रसंगी मनसोक्त नाचणारा, गोड-धोड आवडीने खाणारा, शिक्षणाची आवड आणि आस्था बाळगणारा असा सर्वांना आदर्श वाटणारा असा देव आहे. विनायक चतुर्थी मंगळवारी आली की तिला ‘अंगारक योग’ असलेली चतुर्थी मानतात. अंगारक म्हणजे मंगळ. विनायक चतुर्थी पुण्यप्रद मानली गेली आहे. मंगळवारी येणाऱ्या अंगारक विनायक चतुर्थीला गणपतीचे विशेष पूजन करावे, असे सांगितले जाते. वर्षभरातील सर्व चतुर्थी व्रत केल्याचे फळ मिळते, शिवाय मंगळ ग्रहाची आणि खुद्द गणरायाची आपल्यावर कृपादृष्टी होते अशी भाविकांची श्रद्धा आहे.
विनायक चतुर्थी अंगारक योग: मंगळवार, ०४ नोव्हेंबर २०२४
कार्तिक शुद्ध चतुर्थी प्रारंभ: सोमवार, ०३ नोव्हेंबर २०२४ रोजी रात्रौ ११ वाजून २३ मिनिटे.
कार्तिक शुद्ध चतुर्थी समाप्ती: मंगळवार, ०४ नोव्हेंबर २०२४ रोजी रात्रौ १२ वाजून १६ मिनिटे.
विनायक चतुर्थी अंगारक योग गणेश व्रतपूजा विधी
अंगारक विनायक चतुर्थीला सकाळी लवकर उठून स्नान करावे. दिवसभर उपवास करावा. गणपती बाप्पाची षोडशोपचार पूजा करावी. शुद्ध पाण्याने गणपतीच्या मूर्तीचा अभिषेक करावा. अभिषेक करतेवेळी अथर्वशीर्ष पाठ असल्यास २१ वेळा आवर्तन करावे, अन्यथा ‘ॐ गं गणपतये नम:’ या मंत्राचा १०८ वेळा जप करावा. यानंतर फुले अर्पण करावीत. धूप, दीप, नेवैद्य अर्पण करून गणेशाचे नामस्मरण करावे. गणपतीला लाडू, मोदक यांचा नैवेद्य दाखवल्यास उत्तम. गणपतीची आरती करून मनोभावे नमस्कार करावा. शक्य असेल तर आवर्जून गणपती मंदिरात जाऊन बाप्पाचे दर्शन घ्यावे.
मनोभावे गणपती बाप्पाचे स्मरण, नामस्मरण करावे
अंगारकी चतुर्थीचे व्रत केल्यास कोणतेही संकट येत नाही अथवा संकट आल्यास त्याचे निवारण होते, अशी मान्यता आहे. गणेशाने मंगळाला वर दिला आणि तुझ्या नावाची ही चतुर्थी लोकांचे कल्याण करणारी होईल असा वर दिला. तेव्हापासून अंगारकी चतुर्थी या दिवसाला विशेष महत्त्व प्राप्त झाले असे मानले जाते. धकाधकीच्या आणि धावपळीच्या काळात मनात असूनही अंगारकी संकष्टी चतुर्थीला गणपती पूजन करणे शक्य झाले नाही, तर एक दुर्वा अवश्य अर्पण करावी. मनोभावे गणपती बाप्पाचे स्मरण, नामस्मरण करावे. असे केल्याने पूर्ण पूजेचे पुण्य प्राप्त होऊ शकते, अशी मान्यता असल्याचे सांगितले जाते.