ऑनलाइन लोकमत
पुणे, दि. २० - योगाचार्य बी.के.एस. अय्यंगार यांचे बुधवारी पहाटे दीर्घ आजाराने निधन झाले. पुण्यातील प्रयाग रुग्णालयात त्यांनी अखेरचा श्वास घेतला. ते ९६ वर्षांचे होते. किडनी निकामी झाल्याने अय्यंगार यांना डायलिसिसवर ठेवण्यात आले होते. मंगळवारी त्यांची प्रकृती खूपच खालावली होती. अखेर बुधवारी पहाटे त्यांचे रुग्णालयात निधन झाले. अय्यंगार योगाचे जन्मदाते असणा-या अय्यंगार यांना 'पद्मविभूषण' पुरस्काराने सन्मानित करण्यात आले होते.
बी. के. एस. अय्यंगार यांचा जन्म १९१८ साली कर्नाटकमधील कोलार जिल्ह्यातल्या बेल्लूर झाला. त्यांचे वडील श्री. कृष्णम्माचार शाळेत शिक्षक होते तर त्यांची आई शेषम्मा या गृहिणी, दोघांच्याही संस्कारांच्या छायेत त्यांचे बालपण गेले. मात्र लहनपणी ते बरेच आजारी असायचेय मलेरिया. टीबी, टायफइड या आजारांमुळे त्यांची प्रकृती अतिशय नाजूक होती. ते पाच वर्षांचे असताना अय्यंगार यांचे कुटुंब बंगळुरू येथे स्थायिक झाले. त्यानंतर अवघ्या चार वर्षांत त्यांच्या वडिलांचे निधन झाले
१९३४ साली बी. के. एस. अय्यंगार म्हैसूरला गेले. तेथे त्यांनी मेव्हण्याच्या मार्गदर्शनाखाली योगासनांचे प्रशिक्षण घेतले, पथ्ये पाळली व आपली तब्येत सुधारली. पुढे त्यांनी योगासने करण्याचा आणि योगासनांशी संबंधित विषयांवर सखोल अभ्यास करण्याचाच निश्चय केला. १९३७ साली १८ व्या वर्षी बी. के. एस. अय्यंगार योगासनांचा प्रचार व प्रसार करण्यासाठी पुण्यात आले आणि कायमचे तेथेच स्थायिक झाले.
अनेक मान्यवरांना त्यांनी योगासनांचे प्रशिक्षण दिले, त्यात जिद्दू कृष्णमूर्ती, राजकीय नेते जयप्रकाश नारायण, व्हायोलीन वादक येहुदी मेनुहिन यांचा समावेश होता. येहुदी मेनुहिन यांच्यामुळे अय्यंगार यांना लंडन, स्वित्झर्लंड, पॅरिस आणि विदेशात अनेक ठिकाणी योगासनांचे प्रशिक्षण वर्ग घेण्याची संधी मिळाली.
अय्यंगार यांनी योगासनांशी संबंधित विषयांवर १४ पुस्तके लिहिली असून ती जगातील १७ प्रमुख भाषांमध्ये भाषांतरित झाली आहेत. अय्यंगार योग, पातंजली योग, प्राणायाम या विषयांवरही त्यांनी विपुल लेखन केले होते. बी. के. एस. अय्यंगार यांच्या पत्नीच्या निधनानंतर १९७५ मध्ये त्यांनी रमामणी अय्यंगार यांच्या नावाने योगप्रशिक्षण संस्था सुरू केली. ही संस्था आजही हजारो नागरिकांना देशाविदेशात योगासनांचे प्रशिक्षण देते.
केंद्र सरकारने अय्यंगार यांना १९९१ साली 'पद्मश्री', २००२ साली 'पद्मभूषण' व २०१४ मध्ये 'पद्मविभूषण' पुरस्काराने सन्मानित केले होते.