कोल्हापूर : कृष्णा खोऱ्यातील नद्यांच्या पुरावर नियंत्रण ठेवण्यासाठी अत्याधुनिक सॅटेलाईट प्रणालीचा वापर जलसंपदा विभागातर्फे आज मंगळवारपासून (दि.१ जून) कार्यान्वित होणार आहे. या प्रणालीव्दारे ‘आरटीडीएएस’ म्हणजे रियल टाईम डिसिजन सिस्टिममधून ( एक कालीन आधारसामग्री संकलन व्यवस्था ) संकलित होणारी माहिती जनतेसाठी www.rtsfros.com/mahakrishna या वेबसाईटवर मिळणार आहे. परिणामी पावसाचे प्रमाण आणि धरण, नद्यांमधील पाणीपातळी त्या त्यावेळी समजणार आहे.
कृष्णा खोऱ्यात कोल्हापूर जिल्ह्यात राधानगरी, तुळशी, कुंभी, कासारी तर सांगली जिस्ह्यात धोम, कोयना, कन्हेर, उरमोडी, तारळी, कुडाळी, मोरना, उत्तरमांड, वांग आणि सांगली जिल्ह्यात वारणा कडवी अशी प्रमुख धरणे येतात. या धरणातील पाण्याचा विसर्ग पूरस्थिती निर्माण होण्यास कारणीभूत ठरते. पावसाळ्यात धरण क्षेत्रात नेमका किती पाऊस पडला, त्याचे पाणी किती धरणात आले, पाण्याचा विसर्ग किती केला पाहिजे, यासाठी रियल टाईम डाटा मिळत नसल्याने पूर नियंत्रण करणे अडचणीचे येत असल्याचे २०१९ च्या महापुरावेळी प्रकर्षाने निदर्शनास आले. यामुळे जलसंपदा विभागाने सॅटेलाईट प्रणालीव्दारे रियल टाईम डाटा संकलित करण्याची प्रणाली विकसित केली. या प्रणालीला रियल टाईम डाटा ॲक्विशन सिस्टिम (त्या त्यावेळची माहिती संकलित व्यवस्था ) कनेक्ट केले. याद्वारे पावसाचे प्रमाण, धरणातील पाणीपातळी त्या त्या वेळची म्हणजे रियल टाईम कळणार आहे. याशिवाय रियल टाईम स्ट्रीम फ्लो फॉरकास्टिंग ॲन्ड रिझर्व्हर ऑपरेशन सिस्टिम ( त्या त्यावेळचा नदी प्रवाह, धरण प्रचारण व्यवस्था ) कनेक्ट केले आहे. या व्यवस्थेमुळे नद्यांतील पाणीपातळी त्या त्यावेळी कळणार आहे. ही अपडेट माहिती या वेबसाईटवर जनतेला आणि शासकीय यंत्रणेलाही कळणार आहे. या प्रणालीद्वारे मिळणाऱ्या माहितीच्या आधारे प्रशासनाला पूर नियंत्रण करणे आणि बाधित गावांत बचाव कार्याचे नियोजन करणे सोयीचे होणार आहे.
चौकट
कार्यपद्धती अशी राहणार
कृष्णा खोऱ्यातील सर्व पर्जन्यमापक यंत्र, धरण आणि नदीतील पाणी मोजणीचे यंत्र आरटीडीएएस प्रणालीस सेन्सरद्वारे कनेक्ट केले आहे. सेन्सर आणि सॅटेलाईटचा वापर केल्याने दुर्गम ठिकाणचेही पर्जन्यमाफक यंत्रावरील माहिती मिळणार आहे. ऑनलाईन प्रणालीवद्वारे माहिती मिळणार असल्याचे ती अचूक असणार आहे. वेबसाईटवरून कोणालाही कोठूनही पाहता येणार आहे.
कर्नाटकालाही मदत होणार
कोल्हापूर, सांगली, सातारा जिल्ह्यातील पाऊस, धरण, नद्यांतील पाणीपातळी आरटीडीएएस प्रणालीतून रियल टाईम कळणार असल्याचे त्यांचा फायदा कर्नाटकातील जलसंपदा विभागालाही होणार आहे. अलमट्टी धरणातील पाणी व्यवस्थापन करणेही सोईचे होणार आहे.
कोट
पूरनियंत्रणासाठी आरटीडीएएस प्रणालीची मदत होणार आहे. आजपासून ही प्रणाली कार्यान्वित होईल. पाऊस, धरण, नद्यांतील पाणीपातळीची माहिती रियल टाईम मिळेल. ती शासकीय यंत्रणेसह जनतेलाही पाहता येईल.
रोहित बांदिवडेकर,
कार्यकारी अभियंता, जलसंपदा विभाग