इंद्रपाल कटकवार
लोकमत न्यूज नेटवर्क
भंडारा : आजच्या वैश्विक कोरोना महामारीच्या जगतात मानवाला अनंत अडचणींचा सामना करावा लागत आहे. मानवी आरोग्याच्या दृष्टीने शरीरातील ऑक्सिजनचे प्रमाण योग्य प्रमाणात ठेवणे हे सर्वांत मोठे आव्हान ठरत आहे. याच पार्श्वभूमीवर फिजिओथेरपिस्ट तथा वैद्यकीय तज्ज्ञांनी रुग्णाला तत्काळ दिलासा मिळू शकतो, असा उपाय सुचविला आहे. यात पोटाच्या भारावर झोपण्याच्या पद्धतीने शरीरातील ऑक्सिजनचे प्रमाण वाढते, असा बहुपयोगी सल्ला दिला आहे.
बदलत्या काळानुरूप सवयी बदलल्या. नैसर्गिक पद्धतीने जीवनशैली जगावी तरच मानवी शरीरही आपल्याला साथ देते. मात्र, धावपळीच्या युगात अनेकांच्या सवयी बदलल्या आहेत. त्यात कोरोना महामारीने शिरकाव करीत अनेकांना भांबावून सोडले आहे. अनेकांचे जीवही गेले आहेत.
अशा स्थितीत वेळप्रसंगी रुग्णालयात पैसा आणि रुग्णाला पोहोच करूनसुद्धा ऑक्सिजन मिळत नाही. त्यामुळेच नैसर्गिक पद्धतीनेच शरीरातील व रक्तातील ऑक्सिजनचे प्रमाण कसे समतुल्य रहावे, याचा प्रयत्न केला पाहिजे. पोटाच्या भारावर कोविड रुग्णाला झोपविल्यास त्याचा त्याला तत्काळ फायदा होऊ शकतो. सरळ झोपल्यावर शरीरात ६० ते ६५ टक्के ऑक्सिजन मिळते; परंतु त्याच कोविड रुग्णाला पालथे झोपायला लावल्यास ९५ टक्क्यांपर्यंत ऑक्सिजन लेव्हलची मात्रा येऊ शकते.
पोटाखाली उशी घेतल्यानंतर आपण किती वेळ तसं राहू शकतो याची कल्पनाही रुग्णाला मिळते, त्यानुसार तो अधिक सोयीने ही पद्धत अवलंबू शकतो.
यात सदर रुग्ण बरा होण्यासही प्रारंभ होतो. घरच्या घरी होम आयसोलेशनमधील रुग्ण हे अधिक सोयीस्करपणे करू शकतात. परिणामी त्यांना रुग्णालयात जाऊन ऑक्सिजनचीही गरज भासणार नाही. गृहविलगीकरणात असलेल्या रुग्णांसाठी ही पद्धत अत्यंत साधी, सोपी व लाभदायी आहे.
असा वाढवा रक्तातील ऑक्सिजन
रुग्णाला झोपतानाही त्याच्या पोटाखाली एक उशी ठेवावी. श्वासोच्छ्‌वास करताना श्वसन प्रक्रिया सामान्यपणे ठेवावी, तीस मिनिटे ते दोन तास पूर्णतः पोटाच्या भारावर तर तेवढाच कालावधी उजव्या बाजूवर झोपून पूर्ण करावा, असे करताना आपले डोके खालच्या बाजूला असेल याची काळजी घ्यावी. रुग्णाच्या सोयीनुसार अशी प्रक्रिया वारंवार करावयास लावावी. काेरोनाबाधित पेशंटला १२ ते १५ तास पालथे झोपणे गरजेचे आहे तरच रक्तातील ऑक्सिजनचे प्रमाण झपाट्याने वाढू शकते.
पालथे झोपण्याचे फायदे
कोविड रुग्णाने पालथे झोपणे अत्यंत गरजेचे आहे. त्यामुळे शरीरातील ऑक्सिजनचे प्रमाण योग्य प्रमाणात राहते. असे केल्यास ऑक्सिजनचे प्रमाण कमी असलेल्या रुग्णाचे शरीरातील ऑक्सिजनचे प्रमाण वाढत असते. भरती असलेल्या किंवा गृहविलगीकरणात असलेल्या रुग्णांचे ऑक्सिजनचे प्रमाणही वाढू शकते. ही प्रक्रिया सामान्यपणे व कुठलाही मानसिक तणाव न ठेवता करावी. फिजिओथेरपी करताना अशी पद्धत वापरली जाते. या पद्धतीचा कुठलाही साइड इफेक्ट होत नाही.
- डॉ. दिलेश वंजारी, फिजिओथेरपिस्ट, भंडारा.
डॉक्टरांवर विश्वास ठेवा
रुग्णाला पोटाच्या भारावर झोपण्यासाठी आधीच प्रवृत्त केले पाहिजे. या पद्धतीने रुग्णाला लवकरच फायदा होऊन ऑक्सिजनचे प्रमाण सुधारण्यास मदत होते ही झटपट बाब प्रत्येकालाच सांगितली पाहिजे. घरी विलगीकरणात असलेल्या रुग्णांसाठी ही बाब तर अधिक सोपी व सहज आहे. डॉक्टरांवर विश्वास, नियमित औषधोपचार ठेवल्यास रुग्ण लवकरच बरा होतो.
- डॉ. नितीन तुरस्कर,
अध्यक्ष, आयएमए, भंडारा
ही तर संजीवनीच
कोविड रुग्णाला पालथे झोपायला सांगितल्यास त्याचा नक्कीच फायदा होऊ शकतो. लहान बालके बहुतांश पोटाच्या भारावर झोपत असतात. पालथे झोपू नको, असे बजावतही असतो. मात्र, पोटाखाली उशी ठेवून झाेपल्यास शरीरातील ऑक्सिजनचे प्रमाण योग्य राहते, असा निष्कर्षही आता काढण्यात आलेला आहे. कोविड रुग्णांसाठी ही पद्धत संजीवनीच आहे.
- डॉ. अमित कावळे,
बालरोग तज्ज्ञ, भंडारा