झाडूने जागा घेतल्याने फडा लुप्त

शहरासह ग्रामीण भागात झाडु, केरसुणी, टोपले, सुपली तसेच ...

भंडारा

: शहरासह ग्रामीण भागात झाडु, केरसुणी, टोपले, सुपली तसेच पूर्वी शेतकरी धान्य साठविण्यासाठी कणगीचा वापर होत होता. आता प्लास्टिकचे सुप, टोपले, झाडू, वेअर हाऊस या बाबींचा वापर होऊ लागल्याने शिंदीच्या फोकापासून कणगी, झाडू, टोपले, सूप बनविणार्‍यांचा व्यवसाय आता डबघाईस आला आहे.

‘फडे घ्या फडे’ अशी आरोळी देत गावोगावी फडे विकणार्‍या महिला साक्षात लक्ष्मीचे प्रतीक असलेल्या झाडण्या विकत असल्या तरी लक्ष्मी त्यांच्या घराकडे ढुंकूनही पाहत नाही. पूूर्वी परिसरातील जंगलात सिंदी मुबलक मिळायची. शिंदी तोडून घरी आणायचे. वाळवून काटे झाडणे, त्यांचे झाडू तयार करणे व गावागावात जाऊन विकणे असा हा व्यवसाय आहे. एक महिला दिवसाकाठी २0 ते ३0 झाडू तयार करते. आज १0 ते १२ रुपयाला एक झाडू विकले जातात. आता मात्र शिंदी मिळत नसल्याने बालाघाट येथून शिंदी विकत आणावी लागत आहे. शिंदी झाडाच्या पानापासून तयार होणार्‍या झाडू, टोपल्यांना बाजारात मागणी आहे. शिंदीचे फोक उपलब्ध होत नसल्याने हा वेतकाम व्यवसाय बंद होण्याच्या मार्गावर आहे. जुन्या काळी कणगीमध्ये धान्य, ज्वारी चार-पाच वर्षापर्यंंत टिकून ठेवत होते. ज्वारीच्या हंगामात ज्वारी घेऊन गव्हाच्या हंगामात गहू घेऊन व्यवसाय करणारे कणगी देत असत. वेअर हाऊस गावागावात झाल्याने आता कणगीला मागणी नसल्याने कणगी तयार करण्यात येत नाही.

शिंदीच्या

एरवी

भंडारा

शहरात झाडू तयार करुन त्याची गावोगावी विक्री केली जात आहे. झाडू तयार करणारी जमात भंडारा शहरातील विश्राम गृहासमोर, वैनगंगा नदीनजीक असलेल्या वनविकास विकास महामंडळाच्या परिसरात झाडूची निर्मिती करताना दिसून येतात. घडाईपेक्षा मडाई अधिक होत असल्याने झाडू व्यवसाय परवडत नसल्याचे विक्रत्याने सांगितले. याकडे शासन लक्ष देईल काय? (नगर प्रतिनिधी) दुकानावर न मिळणारा फडा आठवडी बाजारात हमखास मिळतो. परंपरागत फडा उत्पादन करणारा हा समाज नाममात्र किमतीमुळे इतर व्यवसायाकडे वळत आहे. झाडूने फड्याची जागा घेतल्याने गावरान फडा लुप्त होत आहे. पन्हाळी ओल्या करुन मोळी गावात आणून त्यांचे काटे लहानशा लाकडाने झाडून नष्ट केले जातात. त्यानंतर त्या पन्हाळीला चिरुन मुठ तयार केली जाते. फडा चोपण्यासाठी त्यावर दगडाचा भार दिला जातो.