अंकुर गाडगीळ
फेब्रुवारीच्या मध्यापासून युरोपात कोविडच्या बातम्यांनी जोर धरला होता. बाकीचे देश हळूहळू लॉकडाऊनबद्दल बोलायला लागले होते. पण सुदैवाने पोलंडमध्ये तोवर तरी कोणी रुग्ण नसल्याने सगळं सुरळीत सुरू होतं. मार्चच्या पहिल्या आठवडय़ात पोझनान (मी सध्या ज्या शहरात आहे तिथेच) शहरात पहिला रु ग्ण आढळला. एकच धावपळ सुरू झाली. 12 मार्चपासून इथे लगेच लॉकडाऊनची सुरुवात झाली. आमचे विद्यापीठही बंद केले. माङो संशोधन मेंदूसंबंधित असल्याकारणाने मेंदूच्या पेशी मी प्रयोगशाळेत वाढवतो. त्यात खर्च आणि वेळेची खूप गुंतवणूक असल्याकारणाने सुरू असलेला प्रयोग मध्येच गुंडाळणो शक्य नव्हते. त्यामुळे विद्यापीठाची परवानगी काढून काम सुरूच होते. प्रवास सार्वजनिक वाहनांनी होत असल्यामुळे बहुतेक विषाणूच्या संपर्कात आलो. योगायोगाने काम पूर्ण झाले अगदी त्याच संध्याकाळी आजारी पडलो. मार्च महिन्याचा उत्तरार्ध आजारपणात गेला. बाहेरच्या देशात राहताना आजारी पडणो यासारखा कठीण काळ नाही. आजारपणात हलके जेवण बरे याकारणाने स्वत:च स्वयंपाक करून खाण्याशिवाय पर्याय नाही. त्यातच बाहेर जाणं म्हणजे आजार पसरवणं म्हणून घरातच एकटं राहणं हाच एकमेव मार्ग. मी ज्या वसतिगृहात राहतो तिथे आणखी 8 जण भारतातले आहेत. पीएचडी करीत आहेत. सगळे मदतीसाठी तत्पर होते. परक्या देशात या मैत्नीचा आधार नक्कीच सुखावणारा असतो.आपल्याकडे सर्वसाधारण एक समाज असतो की पश्चिमी देशांत सगळेच किती शिस्तीने वागतात, नियम पाळतात. इथल्या बातम्या, इतर देशातील मित्नांकडून समजलेली माहिती, आणि पोलंडमधील स्वत:चे निरीक्षण यावरून पोलंडबद्दल तरी नक्कीच सांगू शकतो की, सगळीकडे माणसं ही सारखीच. इथे लॉकडाऊन होणार असं समजताच लोकांनी दुकानांमध्ये झुंबड केली होती. तांदूळ, पास्ता, कांदे-बटाटे, दूध, अंडी अक्षरश: गायब झाली होती. सर्वात अवाक् करणारी गोष्ट म्हणजे टॉयलेट पेपरसारख्या गोष्टीची लोकांनी दोन-तीन महिने पुरेल इतकी साठेबाजी करून ठेवली होती. इथे एक बातमी खूप प्रसिद्ध झाली होती ती म्हणजे या सगळ्या साठेबाजेवार सरकार नियंत्नण आणण्याचा प्रयत्न करत होते आणि संशय आल्यास तपास करत होते. एका तपासणीत असे आढळून आले की, एका व्यक्तीने त्याच्या घराची एक संपूर्ण खोली टॉयलेट पेपर रोलनी भरून ठेवली होती. गरजेच्या वस्तूंव्यतिरिक्त बाकीची दुकानं बंदच होती, घराबाहेर योग्य कारणाशिवाय बाहेर पडल्यास दंड भरावा लागत होता. दोन व्यक्तींपेक्षा जास्त जणांना जमायला बंदी होती. एप्रिल उजाडला. नवीन उत्साह सोबत घेऊन आला. तब्येत पूर्वपदावर आली होती. पाककलेचा परीघ रुंदावायला सुरु वात झाली. या लॉकडाऊनमध्ये हे नवीन शिकल्याचा नक्कीच आनंद झाला. पूर्वी मी इथल्या कुटुंबाकडे जाऊन आम्ही भारतीय जेवणाचा बेत करत असू, पण या काळात ते कठीण झाल्याने आम्ही त्यावर एक तोडगा काढला. आठवडय़ातून एकदा जेवण बनवून त्यांना डबा देत होतो, आणि बदल्यात उत्तम मेजवानी मिळायची. एकदा वाटलं मुंबईचा डबेवाला इथेसुद्धा पोचायला पाहिजे. (खरंच आपण या अशा अनेक बाजारपेठा काबीज करायला पाहिजेत). सार्वजनिक प्रवास वाहनं वापरणं टाळायचं म्हणून मग सायकल घेतली. सोबतच पोझनान भ्रमंतीची कक्षा वाढली, एक चांगली गोष्ट घडली या लॉकडाऊनमुळे. मे महिना उजाडला आणि हळूहळू कामावर परतण्याचे वेध सुरू झाले. त्यातच मुंबईच्या के. सी. महाविद्यालयातून अतिथी वक्ता म्हणून आमंत्नण आले. ऑनलाइन स्वरूपात सादरीकरण झाले आणि छान सकारात्मक प्रतिसाद मिळाला.कामाचा हुरूप वाढला.
( अंकुर सध्या पोलंड येथे पीएचडी करतो आहे.)