योगेश पांडे
नागपूर : राष्ट्रसंत तुकडोजी महाराज नागपूर विद्यापीठात ५०० हून अधिक महाविद्यालयांचा समावेश आहे. संलग्नित महाविद्यालयांच्या दर्जावर अनेकदा प्रश्न उपस्थित करण्यात येतात. मात्र ‘लोकमत’च्या हाती आलेली माहिती यावर शिक्कामोर्तब करणारीच आहे. विद्यापीठ कार्यक्षेत्रातील एकूण महाविद्यालयांपैकी केवळ १३ टक्के महाविद्यालयेच ‘नॅक’च्या श्रेणीत आहेत. त्यातही ‘अ प्लस’ श्रेणीतील महाविद्यालयांची संख्या ही अवघी बोटांवर मोजण्याएवढीच आहे. पायाभूत सुविधा, शिक्षक व दर्जाच्या अभावामुळेच महाविद्यालयांकडून ‘नॅक’च्या मूल्यांकनासाठी पुढाकार घेण्यात येत नसल्याची माहिती विद्यापीठातील सूत्रांनी दिली आहे.
सद्यस्थितीत नागपूर विद्यापीठात ५०३ महाविद्यालये आहेत. यापैकी ३५० हून अधिक महाविद्यालये ही १० वर्षांहून अधिक जुनी आहे. १० वर्षे पूर्ण झालेल्यांपैकी अवघ्या ६८ महाविद्यालयांचे ‘नॅक’चे मूल्यांकन झाले असून त्यांना विविध श्रेणी प्राप्त आहे. यातही ‘अ प्लस’ श्रेणी प्राप्त महाविद्यालयांची संख्या अवघी २ इतकीच आहे. या आकडेवारीकडे नजर टाकली असता नागपूर विद्यापीठातील महाविद्यालयांचा दर्जा कसा काय वाढणार असा प्रश्न उपस्थित होत आहे.
नागपूर जिल्ह्यातील सर्वाधिक महाविद्यालये
‘नॅक’चे मूल्यांकन झालेल्या यादीत नागपूर जिल्ह्यातील ४७ महाविद्यालयांचा समावेश आहे. तर वर्धा जिल्ह्यातील १३ महाविद्यालये आहेत. भंडारा व गोंदिया जिल्ह्यातील प्रत्येकी चार महाविद्यालयांचे मूल्यांकन झाले आहे.
प्रशासनाकडूनदेखील पुढाकार नाही
नागपूर विद्यापीठाने बृहत आराखड्यात २०२४ पर्यंत ४१७ महाविद्यालये ‘नॅक’च्या श्रेणीत आणण्याचे ध्येय मांडले आहे. मात्र यासाठी नेमकी रुपरेषा काय असणार आहे, याबाबत विद्यापीठाने भूमिका उघड केलेली नाही. बहुतांश महाविद्यालयांनी तर ‘नॅक’चे मूल्यांकन करण्यासाठी प्रक्रिया सुरूच केलेली नाही. यासाठी महाविद्यालयांना विद्यापीठानेदेखील ठोस निर्देश दिलेले नाहीत.
कसे होणार मूल्यांकन ?
विद्यापीठातील संलग्नित महाविद्यालयांपैकी अनेक ठिकाणी तर सुविधांचा प्रचंड अभाव आहे. बहुतांश महाविद्यालयांमध्ये शिक्षकांची कमतरता आहे. अनेक महाविद्यालयांत तर पायाभूत सुविधादेखील हव्या तशा नाहीत. त्यातच ‘कोरोना’मुळे महाविद्यालयांचे कंबरडे मोडल्या गेले आहे. त्यामुळे त्यातून बाहेर पडण्याचे मोठे आव्हान त्यांच्यासमोर आहे. अशा स्थितीत महाविद्यालये कुठल्या आधारावर ‘नॅक’च्या मूल्यांकनाला सामोरे जातील, असा प्रश्न उपस्थित होत आहे.
अशा आहेत ‘नॅक’च्या श्रेणी
जिल्हा - अ प्लस - अ - ब प्लस प्लस - ब प्लस - ब - क
नागपूर - २ - ४ - १० - १० - १४ - ७
वर्धा - ० - १ - ० - ६ - ४ - २
भंडारा - ० - ० - ० - ० - ३ - १
गोंदिया - ० - ० - ० - ० - २ - २