ग्रामीण भागात परंपरेनुसार ज्वारीला जास्त महत्त्व आहे. वयोवृद्ध नागरिक आजही दरारोज ज्वारीची किंवा बाजरीची भाकरी खायला प्राधान्य देतात. ज्वारी पचनास सुलभ, शरीरासाठी पौष्टिक असते. रक्तदाब, हृदयाशी संबंधित आजार, पोटाचे विकार असलेल्यांना डॉक्टर ज्वारीची भाकरी खाण्याचा सल्ला देतात. ज्वारीची भाकरी खाण्याचे फायदे खूपच गुणकारी आणि आरोग्यदायी असल्याने शहरी भागातील नागरिकांनीदेखील ज्वारी खायला सुरुवात केली आहे. पूर्वी गव्हाचा अधिक भाव होता. मात्र, आता भावाबाबत ज्वारीने गव्हाला मागे टाकले आहे. मालदांडी, गावठी, पाच नंबर आणि नऊ नंबर, असे ज्वारीचे प्रकार आहेत. यात मालदांडी ज्वारीला चार हजार रुपये क्विंटल एवढा भाव आहे. ही ज्वारी बीड जिल्ह्यातून येते. गावठी ज्वारीला प्रतवारीनुसार दोन ते तीन हजार रुपये क्विंटल भाव आहे.
-----------------
आरोग्य आणि पोषण आहाराच्या दृष्टीने ज्वारीचे महत्त्व अनन्यसाधारण आहे. कमी पावसात किंवा कमी पाण्यात मध्यम ते हलक्या जमिनीत शेतकरी चांगल्या प्रकारे ज्वारीचे उत्पन्न घेऊ शकतात. ज्वारीचा कडबा दुभत्या जनावरांसाठी चांगला आहे. ज्वारीची वाढती मागणी आणि मिळणारा चांगला भाव याचा विचार करून शेतकऱ्यांनी ज्वारीचे पिकाचे उत्पादन घेतल्यास त्यांना चांगला आर्थिक फायदा होऊ शकतो.
-प्रशांत शेंडे, तालुका कृषी अधिकारी, संगमनेर
-------------------
ज्वारीचा भाव ३०, ३५ आणि ४० रुपये किलो, असा आहे, तर गव्हाचा भाव २५ ते ३० रुपये किलो आणि बाजरीचा भाव २० ते २५ रुपये किलो आहे. गहू आणि बाजरीपेक्षाही ज्वारीचा भाव अधिक आहे. ज्वारी गावठी, मालदांडी, नऊ नंबर आणि पाच नंबर, असे प्रकार आहेत. ज्वारीचे भाव पूर्वीपेक्षा वाढले आहेत.
-भरत बाबूलाल शाह, भुसार मालाचे व्यापारी, संगमनेर
-------------------
मालदांडी ज्वारीला बीड जिल्ह्यात दगडी ज्वारी, असे म्हणतात. रब्बी हंगामात आम्ही ज्वारीचे उत्पादन घेतो. कमी पाण्यात हे पीक येते. शाश्वत आणि दुहेरी उत्पन्न यातून मिळते. जनावरांना चारा होतो आणि खाण्यासाठी ज्वारी तयार होते. आमच्या कुटुंबातील सर्व सदस्य बाराही महिने ज्वारी खातात.
-श्रीकन्या जाधव, श्रीपतरायवाडी, ता. अंबाजोगाई, जि. बीड
----------------
आमच्याकडे रब्बी हंगामातील मुख्य पीक ज्वारी हेच आहे. कमी पावसात हे पीक येत असल्याने ते घ्यायला परवडते. अनेक वर्षांपासून आम्ही हेच पीक घेतो. आमच्या कुटुंबात सर्व सदस्यांच्या आहारात मुख्य अन्न म्हणून ज्वारीचा समावेश जास्तीत जास्त असतो. ज्वारी खाण्याचे फायदे आहेत.
-अमोल संजय बाबर, रा. बेलगाव, ता. कर्जत, जि. अहमदनगर
--------------
- गावाकडे पूर्वी ज्वारीचे पीक घेतले जायचे, त्यामुळे जेवणात दररोज ज्वारीची भाकरी असायची. मात्र, आता कधी गव्हाची पोळी, ज्वारी, बाजरीची भाकरी, असा जेवणात समावेश असतो. ज्वारीच्या भाकरीची चव वेगळीच लागते.
-राधाबाई भोसले, रा. घोडेकर मळा, संगमनेर
-------------