अमृता राव: दूरदर्शनच्या निवेदिका ते राष्ट्रीय पुरस्कार; असा होता 'श्यामची आई'च्या निर्मातीचा यशस्वी प्रवास

अमृता राव (Amruta Rao) एक नाव जे सौंदर्य, धैर्य आणि उत्कृष्टतेचे प्रतीक आहे. त्यांनी पुन्हा एकदा सिद्ध केले आहे की खरी आवड आणि चिकाटी कधीही नजरेआड होत नाही. १९७९ ते २००४ या काळात निवेदिका म्हणून भारतीय घराघरांत परिचित चेहरा असलेल्या अमृता यांनी भारतीय दूरदर्शनच्या 'ब्लॅक अँड व्हाइट' युगापासून आजच्या रंगीत डिजिटल युगापर्यंतचा बदल अनुभवला आहे. आता त्यांनी भारतीय चित्रपटसृष्टीत आपली अमीट छाप पाडली आहे. त्यांची निर्मिती असलेला 'श्यामची आई' (Shyamchi Aai) या चित्रपटाला २०२३ च्या राष्ट्रीय चित्रपट पुरस्कारात सर्वोत्कृष्ट मराठी चित्रपटाचा पुरस्कार मिळाला आहे. त्यांच्याकडे एमएससी आणि एलएलबी अशा दोन उच्च शिक्षणाच्या पदव्या आहेत, ज्या विज्ञान आणि कायद्याच्या क्षेत्रातील त्यांच्या मजबूत शैक्षणिक पायाची साक्ष देतात.

चार दशकांच्या कारकिर्दीत अमृता यांनी नेहमीच त्यांच्या सर्जनशील प्रवृत्तींचा पाठपुरावा केला आहे. त्यांच्या प्रामाणिकपणासाठी, सौंदर्यदृष्टीसाठी आणि प्रत्यक्ष कृतीच्या दृष्टिकोनासाठी त्या मराठी चित्रपटसृष्टीत आदरणीय आणि प्रशंसनीय व्यक्तिमत्त्व मानल्या जातात.

श्यामची आई, स्वातंत्र्यसैनिक साने गुरुजी यांच्या आदरणीय आत्मचरित्रात्मक कादंबरीवर आधारित सिनेमा आहे. हा मातृत्व आणि भारताच्या नैतिक मूल्यांचा हृदयस्पर्शी सन्मान आहे. अमृता यांच्यासाठी हा चित्रपट केवळ एक प्रकल्प नव्हता तर त्यांचे ध्येय आणि आवाहन होते.  मनातून त्यांना खात्री होती की हा चित्रपट यशस्वी होणार आहे. याबद्दल सांगताना त्या म्हणाल्या, "मला खात्री होती की हा चित्रपट राष्ट्रीय पुरस्कार मिळवेल. मी यात  भावनिक, शारीरिक, सर्जनशील माझे सर्वस्व दिले . प्रत्येक निर्णय, प्रत्येक तपशील, प्रत्येक दृश्य साने गुरुजींच्या शब्दांच्या सन्मानास साजेसे असावे."

२०व्या शतकातील कोकणाचा काळ चित्रपटात जिवंत करण्यासाठी, अमृता यांनी स्वतः २०० वर्षे जुन्या वारसा हवेलीची शोधाशोध केली. त्यातील आधुनिकतेच्या सर्व खुणा काढून टाकल्या आणि त्या काळाला साजेसे पुनर्स्थापन केले. प्राचीन गाड्या, दुर्मीळ किनारी स्थळे, जुन्या नौका यांपासून ते अभिनेत्यांनी खरेपणासाठी डोके मुंडन करावे याची खात्री करण्यापर्यंत अमृता यांनी कोणतीही कसर सोडली नाही. प्रत्येक चूल, प्रत्येक भांडी आणि प्रत्येक वेशभूषा त्यांच्या पाहणीखाली काळजीपूर्वक निवडली गेली.

“आजकाल प्राचीन वस्तू मिळवणे कठीण आणि खर्चिक आहे. पण मी ठाम होते. ही कथा आदर आणि तपशीलांसह सांगितली जावी.” असंही त्या सांगतात. अमृता यांनी केवळ प्रसारणातील उत्कृष्टतेचा वारसा आणला नाही, तर भारताच्या भावनिक आणि सांस्कृतिक नाडीची जन्मजात समजही त्यांच्याकडे आहे. त्यांनी 'फुलराणी', हा 'मी मराठा' आणि 'मनिनी' यांसारख्या मराठी चित्रपटांना तितक्याच उत्कटतेने जोपासले आहे आणि आता त्या त्यांच्या यूट्यूब चॅनेलद्वारे प्रेक्षकांशी त्यांचा प्रवास सामायिक करतात. जिथे त्या चित्रपट, जीवन आणि कला यांवरील पडद्यामागील विचार मांडतात.

'श्यामची आई' हा केवळ राष्ट्रीय पुरस्कार विजेता चित्रपट नाही. हा एका अशा स्त्रीचा पुरावा आहे जिने कथाकथनाचे उत्क्रांती पाहिली आहे, जी माध्यम आणि चित्रपटसृष्टीच्या परस्पर सनदीत उभी राहिली आहे आणि उल्लेखनीय परिणामांसह आपल्या हृदयाचा मार्ग निवडला आहे.