दारू न पिणाऱ्यांनाही होणारा आजार; 'लिव्हर सिरॉसिस'ला कसे दूर ठेवाल?

Chandrapur : लिव्हर सिरॉसिसची प्रमुख कारणे काय ?

लोकमत न्यूज नेटवर्क
चंद्रपूर : यकृत हा शरीरातील सर्वांत महत्त्वाचा अवयव. अन्नाचे पचन, विषारी घटकांचे शुद्धीकरण, रोगप्रतिकारक शक्ती निर्माण करणे ही यकृताची मुख्य कामे. पण जेव्हा यकृताच्या पेशींना सतत इजा पोहोचते, तेव्हा त्या पेशी जखमी होतात आणि त्याजागी तंतुमय ऊतक निर्माण होतो. ही स्थिती म्हणजेच लिव्हर सिरॉसिस'. या अवस्थेत यकृताचे कार्य मंदावते, त्याचा आकारही बदलतो. लक्षणे सुरुवातीला सौम्य असतात, पण वेळेत लक्ष न दिल्यास स्थिती गंभीर बनते, त्यामुळे वेळीच लक्ष द्यावे, असा सल्ला जनरल फिजिशियन डॉ. अमित ढवस यांनी दिला आहे.

२१ व्या शतकातील प्रगत तंत्रज्ञानाच्या काळात जीवनशैलीत आमूलाग्र बदल झाला आहे. विकेंडच्या नावाखाली हॉटेलिंग, पार्टीचे फॅड मोठ्या प्रमाणात वाढले आहेत. त्यामुळे सुदृढ जीवनशैली ही कालबाह्य होत आहे. यातूनच विविध आजाराला आमंत्रण दिले जात आहे. 'लिव्हर सिरॉसिस' हा त्यातीलच एक प्रकार आहे. हा आजार गंभीर रूप धारण करण्यापूर्वी उपचार करणे गरजेचे असते. 

दारू न पिणाऱ्यांनाही होतो लिव्हर सिरॉसिस
अनेकांना गैरसमज असतो की लिव्हर सिरॉसिस फक्त मद्यपान करणाऱ्यांनाच होतो. पण आता याचे प्रमाण नॉन अल्कोलिक फॅटी लिव्हर डिसीज आणि मधुमेह, लठ्ठपणा, कोलेस्टेरॉल असणाऱ्यांमध्येही वाढले आहे.

लिव्हर लहान व कडक बनते, खराब होते
यकृताची रचना बदलते. तो लहान, खवखवीत व कठीण होतो. त्यामुळे त्याचे रक्तप्रवाह कमी होतो आणि कार्यक्षमता घटते. त्यामुळे लक्षणे दिसताच वेळीच तज्ज्ञांना दाखवून उपचार करणे गरजेचे आहे, अन्यथा आजार बळावण्याची शक्यता असते.

ही लक्षणे आढळल्यास तपासण्या करा
थकवा, भूक मंदावणे, पोट फुगणे, डोळे व त्वचा पिवळी होणे, सतत उलटीचा त्रास, चक्कर, भ्रम, शरीरावर निळसर डाग आदी लक्षणे दिसून आल्यास वेळीच तज्ज्ञांना दाखवणे गरजेचे आहे.

या आजारापासून वाचण्यासाठी काय कराल?
दारूपासून दूर राहा, फॅटी लिव्हरचा वेळेवर उपचार घ्या, योग्य आहार, हिरव्या भाज्या, नियमित व्यायाम करा, औषधांचा अतिरेकी वापर टाळा, हिपॅटायटिस लस वेळेवर घ्या, दरवर्षी लिव्हर तपासणी करा.

'लिव्हर सिरॉसिस' म्हणजे यकृताचे विघटन
सिरॉसिस ही यकृताच्या पेशींना सतत इजा झाल्याने निर्माण होणारी स्थायिक (क्रॉनिक) स्थिती आहे. यात पेशी नष्ट होतात आणि त्यांच्या जागी 'फायब्रॉसिस' म्हणजेच तंतुमय ऊतक तयार होते.

विसरभोळेपणा, चक्कर, गोंधळलेली स्थिती
मेंदूपर्यंत पोहोचणाऱ्या विषारी घटकांचे शुद्धीकरण यकृत नीट करू शकत नाही. त्यामुळे व्यक्ती गोंधळलेली, चिडचिडी होते, चक्कर येते, काही वेळा स्मृतिदोष किंवा भ्रमदेखील निर्माण होतो.

लिव्हर सिरॉसिसची प्रमुख कारणे काय ?
अत्याधिक मद्यपान, हिॉटायटिस बी व सी सारखे विषाणूजन्य आजार, फॅटी लिव्हर, औषधांचा अति व अपायकारक वापर, अनुवंशिक विकार आदी प्रमुख कारणे दिसून येतात.

"लिव्हर सिरॉसिसची सुरुवात गुप्त आणि सौम्य असते. त्यामुळे लक्षणांकडे दुर्लक्ष करू नये. नॉन अल्कोलिक लिव्हर सिरॉसिस हे नव्या पिढीत मोठ्या प्रमाणात आढळते. त्यामुळे योग्य आहार, व्यायाम आणि नियमित तपासणी या त्रिसूत्रीचा वापर करणे गरजेचे आहे."
- डॉ. अमित ढवस, जनरल फिजिशियन, चंद्रपूर