आनंदाचे हार्मोन्स कशे तयार होतात? काय केल्यास तुम्हाला मिळेल आनंदाचा गुरुमंत्र

Bhandara : तज्ज्ञ म्हणतात, हॅप्पी हार्मोन्स बजावतात महत्त्वाची भूमिका

लोकमत न्यूज नेटवर्क
भंडारा : आपल्या शरीरातील विविध हार्मोन्स मानसिक आणि शारीरिक आरोग्यावर मोठा परिणाम करतात. आनंद, प्रेम, उत्साह आणि सकारात्मकता यासाठी 'हॅप्पी हार्मोन्स' महत्त्वाची भूमिका बजावतात. हार्मोन्सच्या योग्य प्रमाणामुळे आपण तणावमुक्त आणि सुखी जीवन जगू शकतो. यासाठी सतत आनंदात राहावे, असा सल्ला मानसोपचारतज्ज्ञांनी दिला आहे.

जीवनाचे अंतिम उद्दिष्ट, ध्येय आणि उद्देश म्हणजे आनंदी राहणे. माणसाच्या प्रत्येक कृतीमागील कारण म्हणजे आनंदाचा शोध घेणे. काम करण्यापासून, कमाई आणि खर्च करण्यापर्यंत समाधानाचे क्षण आणि आनंदी प्रसंग साध्य करण्यासाठी वेगवेगळ्या गोष्टी आपण करतो, तसेच चांगले खाणे, गाढ झोपणे आणि शरीर तंदुरुस्त आणि निरोगी ठेवण्यासाठी व्यायाम करणे गरजेचे आहे. आनंदी जीवनासाठी प्रेम, आपुलकी आणि करुणेची देवाणघेवाण आवश्यक आहे. आनंद आणि यशाचा दृष्टिकोन व्यक्तिपरत्वे वेगळा असला तरी आनंदाला चालना देणारे हार्मोन्स सारखेच असतात आणि सारखेच कार्य करतात.

व्यायाम करणेही आवश्यक आहे...
आनंदी हार्मोन्स निर्माण करावयाचे झाल्यास दररोज हलका व्यायाम करणे आवश्यक आहे, तसेच आहार आणि ध्यानधारणाही महत्त्वाची आहे. तरच हॅप्पी हार्मोन्स आपल्या शरीरावर चांगला परिणाम करतात. आनंदी राहिले की, कुटुंब आपोआप आनंदी राहते

आनंददायी हार्मोन्स म्हणजे काय ?
आनंदासाठी संप्रेरकांमध्ये ऑक्सिटोसिन, एड्रेनालाइन, नॉरड्रेनालाइन, डोपामाइन, सेरोटोनिन, एंडोर्फिन आणि फेनिलेथिलामाइन आदींचा समावेश आहे.
त्यास 'आनंदी संप्रेरक' किंवा 'फील-गुड हार्मोन्स' असे म्हणतात. आनंदी संप्रेरके किंवा फील गुड हार्मोन्स मानसिक आणि शारीरिकदृष्ट्या खूप छान वाटतात.

कोणते हार्मोन्स जबाबदार आहेत?
आपल्या शरीराच्या मानसिक आणि शारीरिक स्थितीवर आपल्या संप्रेरकांचा मोठा प्रभाव पडतो, हे सर्वज्ञात आहे. संप्रेरक तुमचे शरीर कसे कार्य करते यावर अवलंबून असतात. यामध्ये इस्ट्रोजेन, प्रोजेस्टेरॉन, टेस्टोस्टेरॉन, इन्सुलिन, कॉर्टिसॉल, वाढ संप्रेरक, अॅड्रेनालाइन, थायरॉइड संप्रेरके.

आनंददायी हार्मोन्स संदेशवाहक आहेत...
आनंदाची अमूर्त कारणे वेगळी करताना जैविकदृष्ट्या, आनंद हा आनंदी संप्रेरकांचा परिणाम असल्याचे म्हटले जाते. ते रासायनिक संदेशवाहक आहेत. जे सोडल्यावर तुम्हाला उबदारपणाची भावना देतात आणि वेदना आणि नकारात्मक भावनांपासून मुक्त करतात

"व्यायाम करताना शरीरात एंडोर्फिन्स, सेरोटोनिन आणि डोपामिन या हॅप्पी हार्मोन्सचा स्राव वाढतो. दररोज ३० मिनिटे ते १ तासाचा व्यायाम आवश्यक. यात जॉगिंग, योगा, पळणे हे हार्मोन्सची पातळी वाढविण्यास मदत करतात. त्यामुळे आनंदी आणि उत्साही वाटून मानसिक ताण कमी होतो."
- डॉ. सुहास गजभिये, मानसोपचारतज्ज्ञ

"दडपल्यासारखे वाटणे, वाढलेली चिंता, चिडचिड आणि थकव्यामुळे अधिक प्रमाणात ताण वाढतो. अशा वेळी विश्रांतीची गरज असते. अशा प्रकारची चिन्हे ओळखण्याचा प्रयत्न नेहमी करीत राहावा. तणाव निर्माण होण्याआधी ते थांबविण्यासाठी पाऊले उचलावीत. ताण आला की श्वासोच्छ्रासाचा व्यायाम करावा."
- डॉ. रत्नाकर बांडेबुचे, मानसोपचारतज्ज्ञ