प्रेग्नंसीदरम्यान अनेक प्रकारचे बदल होत असतात. मनात बरेच प्रश्न असतात तर दुसरीकडे शरीरातही बदल होत जातात. अशा अवस्थेत सुरूवातीला कोणाला चक्कर येतात तर कोणला उलट्या होतात. सगळ्यात कॉमन समस्या म्हणजे तोंड कडवट होणं. जवळपास ९० टक्के महिलांना तोंडात कडवटपणा येण्याच्या समस्येचा सामना करावा लागतो. (Metallic taste in mouth during pregnancy) यावेळी महिलांनी काहीही खाल्लं तरी त्यांना त्याची चव समजत नाही. अनेकदा खाद्य पदार्थांचा वासही येतो. प्रेग्नंसीत तोंडात कडवटपणा येणं या समस्येला डिस्गेशिया (Dysgeusia During Pregnancy) किंवा मेटेलिक टेस्ट असंही म्हणतात.
स्त्री रोग विशेषज्ञ डॉ. गुंजन भटनागर यांनी ओन्ली माय हेल्थशी बोलताना सांगितले की, ''प्रेग्नंसीमध्ये प्रत्येक महिलेच्या तोंडाची चव बदलतेच असं नाही. ही समस्या काही महिलांना जाणवते तर काहींना जाणवत नाही. डिस्गेशिया हा कोणताही आजार नाही. हे एक प्रेग्नंसीचे लक्षण आहे. म्हणजेच प्रेग्नंट महिलेच्या तोंडाची चव जाणं खूप सामान्य आहे.''
प्रेग्नंसीमध्ये तोंडाची चव कधी जाते?
डॉ. गुंजन म्हणतात की, ''गरोदरपणात तोंडात धातूसारखी चव असणे खूप सामान्य आहे. महिलांनी याबद्दल जास्त काळजी करू नये. गर्भधारणेच्या पहिल्या तिमाहीत म्हणजेच पहिल्या तीन महिन्यांमध्ये स्त्रियांना तोंडात कडू चव येते. काहीही खाल्ल्यावर चव समजत नाही. काही खाद्यपदार्थाचा वास देखील गर्भवती महिलांना येतो. ही समस्या तीन महिन्यांनंतर आपोआप कमी होऊ लागते. तोंडाच्या कडू चवीला वैद्यकीय भाषेत डिस्गेशिया म्हणतात.'' डिस्गेशियामुळे तोंडात खारट, धातूचा किंवा जळलेल्या चवीचा त्रास होतो. या आजाराची कारणे खालीलप्रमाणे आहेत.
हार्मोनल बदल
गर्भधारणेच्या सुरुवातीच्या महिन्यात, इस्ट्रोजेन हार्मोन तोंडाची चव आणि नाकाचा वास नियंत्रित करते. गर्भधारणेदरम्यान, इस्ट्रोजेनची पातळी बदलते, ज्यामुळे तोंडात चव येते. हा हार्मोन चवीला प्रभावित करतो, म्हणूनच ते त्रासदायक असतात. तथापि, गर्भधारणेच्या तीन महिन्यांनंतर, ही समस्या देखील दूर होते कारण तोपर्यंत हार्मोन्स स्वत: सेटल होतात. यामुळे अनेकदा वास घेण्याच्या क्षमतेवरही परिणाम होण्याची शक्यता असते.
डॉक्टर सांगतात की, ''गरोदरपणात स्त्रियांना लोहाव्यतिरिक्त मल्टीविटामिन औषधे घ्यावी लागतात, ही औषधे तोंडाची चवही खराब करतात. परंतु आजकाल लोहाची अशी औषधे येत आहेत ज्यामुळे तोंडाची चव खराब होत नाही. परंतु इतर औषधे तोंडाला कडू चव आणू शकतात.''
जीभेची नीट स्वच्छता न ठेवल्यानं कोणत्याही गोष्टीची चव लागत नाही.
शरीरातील व्हिटामीन्सच्या कमतरतेमुळे या समस्येचा सामना करावा लागू शकतो.
गरोदरपणात कमी पाणी पिणं चवीवर परिणाम करू शकतं, त्यामुळे कडवटपणा जाणवतो.
उलट्या होत असतील तरीही तोंडाची चव जाते.
ज्या महिलांमध्ये डायबिटिसची समस्या असते, ज्यांचे वजन जास्त असतं त्यांनाही डिस्गेशियाचा सामना करावा लागू शकतो. कडू तोंड किंवा डायजेसिया हा एक आजार नाही, परंतु गर्भधारणेचे लक्षण आहे. म्हणूनच, ही समस्या तीन महिन्यांनंतर स्वत: हून बरी होते, परंतु या तीन महिन्यांत खराब झालेल्या चवीमुळे जर गर्भवती महिलेने काही खाल्ले नाही तर तिच्या शरीरात इतर समस्या सुरू होतील. म्हणूनच, येथे नमूद केलेल्या घरगुती टिपांसह आपण आपल्या तोंडाची चव सुधारू शकता.
डॉक्टर म्हणतात की जेव्हा तोंडाची चव धातूची असते, तेव्हा स्त्रिया काहीही खायला कंटाळा करतात. त्यांना कोणत्याही खाद्यपदार्थाचा वास येत नाही. यामुळे त्यांना मळमळ होण्यास सुरूवात होते आणि काहीही न खाता उलट्या होतात. अशी परिस्थिती महिलांमध्ये अशक्तपणा वाढवते.
डॉ. गुंजन म्हणतात की, जर आपण गरोदरपणात काहीही खाण्यास सक्षम नसल्यास द्रवपदार्थाचे सेवन करा. जर पाणी चांगले वाटत नसेल तर लिंबू पाणी प्या. आपल्याला आवडणारे कोणतेही द्रव प्या. हे आपल्याला हवे असलेले पोषक घटक आणि समाधान मिळवून देईल आणि शरीरात पाण्याची कमतरता भासणार नाही. जीभ नियमितपणे साफ केल्यास तोंडातील जीवाणू नष्ट होतात आणि तोंडाची चव परत येण्यास मदत होईल.