पांढरे मीठ आणि गुलाबी सैंधव मीठ दिसायला साधे असले तरी यांच्या गुणधर्मांमध्ये, तयार होण्याच्या प्रक्रियेत आणि शरीरावर होणाऱ्या परिणामांमध्ये काही महत्त्वाचे फरक आहेत. अलीकडच्या काळात सैंधव मीठ विशेष लोकप्रिय झाले आहे, कारण ते जास्त नैसर्गिक आणि अधिक पौष्टिक मानले जाते. (Is white salt better or rock salt? Before adding a pinch of pink salt to vegetables, read this, see the difference between )पण हे प्रत्यक्षात कितपत खरे आहे? हा प्रश्न अनेकांना पडतो. या दोन्ही मिठांमधील फरक आणि गुलाबी मीठ का आरोग्यासाठी चांगले मानले जाते याची सविस्तर माहिती पाहू.
पांढरे मीठ हे आपल्या दैनंदिन स्वयंपाकात सर्वाधिक वापरले जाते. समुद्राच्या पाण्यातील मीठ विविध प्रक्रिया करुन काढले जाते. शुद्धीकरण, ब्लीचिंग आणि गोळा न होण्यासाठी 'अँटी-क्लंपिंग एजंट्स' मिसळले जातात. या प्रक्रियेत नैसर्गिक खनिजे नष्ट होतात आणि शेवटी आपण वापरतो ते प्राथमिकतः फक्त सोडियम क्लोराइड असते. यामध्ये आयोडीन कृत्रिमरीत्या मिसळले जाते, कारण शरीराला आयोडीनची गरज असते, आणि त्यामुळे आयोडीनयुक्त पांढरे मीठ योग्य मानले जाते. मात्र अति प्रमाणात वापरल्यास सोडियम वाढून रक्तदाब, सूज यांसारख्या तक्रारी उद्भवू शकतात.
गुलाबी सैंधव मीठ मात्र नैसर्गिक अवस्थेतून जवळजवळ जसंच्या तसं आपल्या वापरात येते. हे जमिनीखालील प्राचीन मीठखनिजांमधून मिळते आणि त्याला गुलाबी छटा त्यातील लोहाच्या नैसर्गिक अंशांमुळे येते. या मिठावर प्रक्रिया कमी झाल्या असल्यामुळे त्यातील खनिजे जसे की कॅल्शियम, मॅग्नेशियम, पोटॅशियम, झिंक नैसर्गिक रुपात टिकून राहतात. ही खनिजे शरीरातील इलेक्ट्रोलाइट्सचा समतोल राखण्यास, स्नायू-संवेदन प्रणाली सुरळीत ठेवण्यास आणि द्रव पातळी संतुलित ठेवण्यासाठी मदत करतात. त्यामुळे गुलाबी मीठ जास्त पौष्टिक म्हणून ओळखले जाते, जरी त्यातील खनिजांचे प्रमाण अत्यल्प असले तरी ते शरीराला नैसर्गिकरित्या पूरक ठरते.
अजून एक महत्त्वाचा फरक म्हणजे गुलाबी सैंधव मीठ रसायनमुक्त असते. त्यात ब्लीचिंग, आयोडीनची कृत्रिम भर, किंवा अँटीकॅकिंग एजंट्स यांचा वापर केला जात नाही. त्यामुळे नैसर्गिक आहार घेणारे किंवा प्रोसेस्ड फूड कमी खाणारे लोक हे मीठ प्राधान्याने निवडतात. काहींना हे मीठ चवीला किंचित सौम्य वाटते, जे पदार्थांची नैसर्गिक चव अधिक उठावदार करते. मात्र गुलाबी मीठ आयोडीनरहित असल्यामुळे, आयोडीनची कमतरता टाळण्यासाठी आहारातून इतर स्त्रोतांची जसे की डेअरी पदार्थ आहारात असतील याची खात्री करावी लागते.