Ahmedabad Plane Crash : गुरुवारी अहमदाबाद विमानतळावरून लंडनला जाण्यासाठी उड्डाण केलेले एअर इंडियाचे विमान काही वेळातच कोसळले. या विमानात २४२ प्रवासी आणि कर्मचारी होते. या भीषण अपघातात मोठ्या प्रमाणात जीवितहानी झाल्याची भीती व्यक्त केली जात आहे. अहमदाबादमधील या घटनेमुळे प्रवाशांच्या सुरक्षिततेसोबतच अशा आपत्तींनंतर मिळणाऱ्या आर्थिक मदतीबद्दलही गंभीर प्रश्न निर्माण झाले आहेत. आता प्रश्न असा आहे की, या अपघाताचे आर्थिक परिणाम कोण सोसणार? प्रवाशांचा विमा उतरवला होता का? आणि या परिस्थितीत त्यांच्या कुटुंबियांना किती आर्थिक मदत मिळू शकते? चला सविस्तर जाणून घेऊया.
कायदा काय म्हणतो?
भारतात, विमान अपघातात मृत्यू किंवा दुखापत झाल्यास प्रवाशांना मिळणारी भरपाई मॉन्ट्रियल कन्व्हेन्शन, १९९९ या आंतरराष्ट्रीय नियमांद्वारे नियंत्रित केली जाते. भारत या कन्व्हेन्शनवर स्वाक्षरी करणारा देश आहे.
- विमान कंपन्यांची जबाबदारी: मृत्यू किंवा शारीरिक दुखापत झाल्यास, विमान कंपनीला प्रत्येक प्रवाशासाठी १,२८,८२१ स्पेशल ड्रॉइंग राईट्स (SDR) द्यावे लागतात. हे भारतीय चलनात अंदाजे १.४ कोटी रुपयांच्या समतुल्य आहे.
- दोष कोणाचाही असो: चूक कोणाची आहे याची पर्वा न करता, विमान कंपनीला ही निश्चित रक्कम द्यावीच लागते.
- अतिरिक्त भरपाई: जर विमान कंपनीचा निष्काळजीपणा सिद्ध झाला, तर या निश्चित मर्यादेपेक्षा जास्त नुकसान भरपाई देखील द्यावी लागू शकते.
- अनिवार्य भरपाई: आंतरराष्ट्रीय उड्डाणांसाठी ही भरपाई कायद्यानुसार अनिवार्य आहे. भारतीय देशांतर्गत विमान कंपन्याही अनेकदा डीजीसीएच्या (DGCA) मार्गदर्शक तत्त्वांनुसार याच मानकांचे पालन करतात.
प्रवास विमा कसा मदत करतो?
प्रवास विमा हा एक अतिरिक्त आर्थिक सुरक्षा कवच म्हणून काम करतो. ज्या प्रवाशांनी विमान प्रवासापूर्वी 'प्रवास विमा' घेतला होता, त्यांना खालील परिस्थितीत मदत मिळू शकते.
- अपघाती मृत्यू आणि अपंगत्व: या परिस्थितीत आर्थिक कव्हर मिळते.
- वैद्यकीय स्थलांतर: वैद्यकीय उपचारांसाठी एका ठिकाणाहून दुसऱ्या ठिकाणी हलवण्याचा खर्च.
- आपत्कालीन रुग्णालयात दाखल: प्रवासादरम्यान अचानक उद्भवलेल्या वैद्यकीय गरजेसाठी रुग्णालयाचा खर्च.
- विमान विलंब/रद्द: विमानाला उशीर झाल्यास किंवा ते रद्द झाल्यास होणाऱ्या गैरसोयीसाठी भरपाई.
- सामान हरवणे: प्रवासादरम्यान सामान हरवल्यास मिळणारी आर्थिक मदत.
प्रवास विमा पॉलिसींमध्ये किती कव्हर उपलब्ध आहे?
अपघाती मृत्यूसाठी २५ लाख रुपयांपासून ते १ कोटी रुपयांपर्यंत कव्हर मिळू शकते.
कायमस्वरूपी अपंगत्वासाठी ५ ते १० लाख रुपयांपर्यंत कव्हर मिळू शकते.
रुग्णालयात दाखल होणे किंवा प्रवासातील गैरसोयीसाठी निश्चित दैनिक पेमेंट दिले जाते.
जर प्रवाशाने प्रवास विमा खरेदी केला नसेल तर काय?
- जर एखाद्या प्रवाशाने वेगळा प्रवास विमा खरेदी केला नसेल, तरीही त्यांना काही मार्गांनी आर्थिक मदत मिळू शकते.
- विमान कंपनीची भरपाई: मॉन्ट्रियल कन्व्हेन्शननुसार मिळणारी अनिवार्य भरपाई (१.४ कोटी रुपये) मिळेलच.
- सरकारी अनुदान: काही विशेष परिस्थितीत सरकारकडूनही अनुदान (मदत) उपलब्ध होऊ शकते.
- नियोक्ता विमा: जर प्रवासी व्यावसायिक कारणांसाठी प्रवास करत असेल, तर त्यांच्या कंपनीने घेतलेला समूह विमा लागू होऊ शकतो.
- क्रेडिट कार्ड लिंक्ड ट्रॅव्हल इन्शुरन्स: जर प्रवाशाने तिकीट खरेदी करण्यासाठी काही प्रीमियम क्रेडिट कार्ड वापरले असेल, तर त्या कार्डसोबत असलेला प्रवास विमा लागू होऊ शकतो.
- टूर ऑपरेटर/नियोक्ता प्रायोजित योजना: काही प्रवाशांना टूर ऑपरेटर किंवा नियोक्त्यांकडून प्रदान केलेल्या ग्रुप इन्शुरन्स प्लॅन अंतर्गत कव्हर मिळते.
वाचा - एअर इंडियाचं विमान कोसळलं! लंडनच्या प्रवासाचं तिकीट किती होतं? आकडा वाचून धक्का बसेल
हा अपघात अत्यंत दुःखद असला तरी, यामुळे भविष्यात प्रवाशांनी प्रवास विम्याचे महत्त्व ओळखून तो खरेदी करावा, हे स्पष्ट होते.