सर्दी-खोकला, घसा खवखवणे, नाक वाहणे असे त्रास सुरू झाले की घरगुती उपायांची आठवण होते आणि त्यात लसूण हा हमखास पुढे येतो. (Not getting rid of cold and cough? garlic is very useful, see what to do)आपल्या स्वयंपाकघरात सहज मिळणारा लसूण केवळ चव वाढवणारा मसाला नसून, सर्दीवर गुणकारी ठरणारा एक प्रभावी नैसर्गिक घटक मानला जातो. अनेक पिढ्यांपासून आयुर्वेदात आणि लोकवैद्यकात लसणाचा उपयोग सर्दी-खोकल्यावर केला जात आहे.
लसणामध्ये नैसर्गिक जंतुनाशक आणि दाह कमी करणारे गुणधर्म असतात. सर्दी झाल्यावर शरीरात विषाणू किंवा जंतुसंसर्ग वाढतो, तेव्हा लसूण त्यांच्याशी लढण्यास मदत करतो. लसणातील सक्रिय घटक शरीरातील रोगप्रतिकारक शक्ती वाढवतात, त्यामुळे सर्दीची तीव्रता कमी होते आणि बरे वाटायला लागते. घशात खवखव, जडपणा किंवा कफ साचल्यास लसणातील उष्ण गुणधर्मामुळे कफ सुटण्यास मदत होते आणि श्वसनमार्ग मोकळा होतो.
थंडीच्या दिवसांत किंवा वातावरण बदलताना सर्दी होण्याची शक्यता जास्त असते. अशा वेळी आहारात लसणाचा समावेश केल्यास शरीराला आतून उब मिळते. त्यामुळे अंगात थंडी शिरणे, डोके दुखणे किंवा अशक्तपणा जाणवणे हे त्रास कमी होतात. लसूण पचनशक्तीही सुधारतो, त्यामुळे आजारपणात कमी झालेली भूक हळूहळू पूर्ववत होते.
लसणातील पोषणमूल्येही त्याला औषधी करतात. लसणामध्ये अॅलिसिन नावाचे महत्त्वाचे संयुग असते, जे जंतुनाशक आणि अँटी व्हायरल गुणधर्मांसाठी ओळखले जाते. याशिवाय लसणात व्हिटॅमिन सी, व्हिटॅमिन बी ६, मॅंगनीज, सेलेनियम आणि थोड्या प्रमाणात लोह व कॅल्शियम आढळते. हे पोषक घटक शरीराची रोगप्रतिकारक शक्ती मजबूत करतात आणि सर्दीसारख्या आजारांपासून लवकर बरे होण्यास मदत करतात. लसणातील अँटी ऑक्सिडंट्स शरीरातील दाह कमी करतात, त्यामुळे घसा दुखणे आणि अंगदुखी यावरही सकारात्मक परिणाम होतो.
सर्दीवर गुणकारी ठरण्याबरोबरच लसूण शरीरातील रक्ताभिसरण सुधारतो, त्यामुळे पेशींना पुरेसा ऑक्सिजन मिळतो आणि बरे होण्याची प्रक्रिया जलद होते. मात्र लसूण कसा आणि किती प्रमाणात घ्यायचा हेही महत्त्वाचे आहे. फार जास्त कच्चा लसूण घेतल्यास काही जणांना जळजळ किंवा त्रास होऊ शकतो, त्यामुळे तो नेहमीच शरीराच्या प्रकृतीनुसार आणि मर्यादित प्रमाणात घ्यावा.