'या' ग्राहकांची नवीन खाती आता बँका उघडणार नाहीत, RBIनं नियम बदलले

त्याऐवजी बँका कर्जदाराला वस्तू व सेवा पुरवणा-या कंपनीमार्फत थेट पैसे देणार आहेत. त्यामुळे कर्जाच्या रकमेचा गैरवापर रोखता येणं शक्य होणार आहे. 

नवी दिल्लीः रिझर्व्ह बँक ऑफ इंडिया(RBI)ने गुरुवारी नियम व कर्ज घेणार्‍या कंपन्यांसाठी चालू खाते(Current Account) उघडण्यावरील निर्बंध जाहीर केले आहेत. नवीन नियमांनुसार कंपन्या ज्या बँकेतून कर्ज घेतात तेथे त्यांना चालू खाते किंवा ओव्हरड्राफ्ट खाते उघडावे लागणार आहे. याद्वारे कर्ज देणा-या बँकांकडे कंपनीच्या रोख प्रवाहाची संपूर्ण माहिती उपलब्ध असणार आहे. त्याचबरोबर RBIने बँकांना कर्ज देण्यासाठी चालू खात्याचा वापर न करण्यास सांगितले आहे. त्याऐवजी बँका कर्जदाराला वस्तू व सेवा पुरवणा-या कंपनीमार्फत थेट पैसे देणार आहेत. त्यामुळे कर्जाच्या रकमेचा गैरवापर रोखता येणं शक्य होणार आहे. 

अखेर RBIने हा निर्णय का घेतला?
या निर्णयाच्या मदतीने RBI कर्ज म्हणून घेतलेल्या रकमेचा गैरवापर थांबवू इच्छित आहे. आतापर्यंत कर्ज घेणा-या बहुतांश कंपन्या सार्वजनिक क्षेत्रातील बँकांकडून कर्ज घेतात, परंतु दैनंदिन गरजांसाठी चालू खाते परदेशी किंवा खासगी बँकेत उघडावे लागते. या बँका आपल्या ग्राहकांना अधिक चांगले रोख व्यवस्थापन देतात. बहुतेक परदेशी आणि खासगी मध्यम कंपन्या मोठी कर्जे देत नाहीत, परंतु सर्व बँकांना कंपन्यांनी त्यांची चालू खाती उघडावी, अशी त्यांची इच्छा आहे.

नव्या नियमांमुळे कोणाला फायदा होईल व कोणाचे नुकसान होईल हे सांगणे आता स्पष्ट होणार आहे. एचडीएफसी, आयसीआयसीआय आणि अ‍ॅक्सिस बँकेसारख्या खासगी बँकांच्या चालू खात्यांची संख्या कमी होऊन ती सरकारी बँकांमध्ये वाढेल. नवीन नियमांनुसार, दुसर्‍या बँकेत रोकड खाते असलेल्या कर्जदारांचे बँका चालू खाते उघडू शकत नाहीत. सीएनबीसी टीव्ही 18च्या अहवालानुसार, जर एखाद्या ग्राहकात कोणत्याही बँकेत रोख क्रेडिट खाते नसेल तर ते 3 श्रेणींमध्ये येतात.

>> ग्राहकांनी बँकांकडून 5 कोटींपेक्षा कमी कर्ज घेतले आहे. अशा कंपन्यांची कोणतीही बँक चालू खाते उघडू शकते.
>> बँकिंग सिस्टममधून 5 ते 50 कोटी रुपयांपर्यंतचे कर्ज घेणा-या ग्राहकांची चालू खाती केवळ सावकार बँकेतच उघडली जाऊ शकतात. कर्ज न देणारी बॅंक अशा कंपन्यांची केवळ संग्रह खाती उघडू शकतात, म्हणजेच त्यांच्यात फक्त पैसा येऊ शकतो. हे पैसे कर्ज देणार्‍या बँकेच्या रोख पत खात्यात द्यावे लागतील. बँकेला संग्रह खात्यावर कोणताही लाभ मिळत नाही.
>>बँकिंग सिस्टमकडून 50 कोटींपेक्षा जास्त कर्ज घेणार्‍या कंपनीच्या सावकारास बँकेत एस्क्रो खाते उघडावे लागेल आणि तीच बँक चालू खातेदेखील उघडू शकेल. अशा कंपनीची इतर बँक संग्रह खाती उघडता येतील.
>> बँकर्सच्या म्हणण्यानुसार, याची अंमलबजावणी कशी होईल हे अद्याप स्पष्ट झालेले नाही. तसेच या नियमांचे निरीक्षण कसे केले जाईल, असा प्रश्नही उपस्थित होत आहे. नवीन नियम व निर्बंधाचा सर्वात मोठा फायदा केवळ सार्वजनिक क्षेत्रातील बँकांनाच होईल.