सामान्यांना महागाईपासून मोठा दिलासा मिळाला आहे. ऑक्टोबरमध्ये किरकोळ महागाई फक्त 0.25% पर्यंत घसरला आहे, जो गेल्या 10 वर्षातील सर्वात कमी पातळी आहे. सप्टेंबरमध्ये हा दर 0.54% होता. सलग चार महिने चलनवाढ रिझर्व्ह बँकेच्या 4% लक्ष्यापेक्षा कमी राहिली आहे. हा सलग सातवा महिना आहे, जेव्हा महागाई मध्यवर्ती बँकेच्या 6% वरच्या मर्यादेपेक्षा कमी राहिली आहे.
अन्नधान्याच्या किमतीत लक्षणीय घट
महागाईत घट होण्याचे सर्वात मोठे कारण म्हणजे, अन्नधान्याच्या किमतींमध्ये सतत होणारी घट. विशेषतः भाज्यांच्या किमती गेल्या सहा महिन्यांपासून दुहेरी अंकांची घसरण अनुभवत आहेत. ग्राहक किंमत निर्देशांक (CPI) मध्ये अन्नपदार्थांचा वाटा जवळजवळ अर्धा असल्याने, किमतीतील घट एकूण महागाईवर लक्षणीय परिणाम करत आहे.
GST दर कपातीचा परिणाम
तज्ज्ञांचा विश्वास आहे की, GST दरांमध्ये कपात केल्याने देखील या घसरणीला हातभार लागला आहे. सप्टेंबरच्या अखेरीस अनेक जीवनावश्यक वस्तूंवरील कर दर कमी करण्यात आले होते, ज्याचा परिणाम आता महागाईच्या आकडेवारीत स्पष्टपणे दिसून येतो.
अर्थव्यवस्था तेजीत, पण...
विशेष म्हणजे, महागाई कमी होत असली तरी, देशाची अर्थव्यवस्था मजबूत राहिली आहे. एप्रिल-जून तिमाहीत भारताचा जीडीपी जवळपास 8% दराने वाढला. याचा अर्थ उत्पादन आणि खर्चात वाढ झाली असली तरी, किमती वाढत नाहीत. म्हणूनच आता अशी अपेक्षा आहे की, आरबीआय येत्या काही महिन्यांत विकासाला चालना देण्यासाठी व्याजदरात कपात करू शकते.
आरबीआयचा नवीन अंदाज
अलिकडच्या बैठकीत, रिझर्व्ह बँकेने म्हटले आहे की, सध्याची परिस्थिती धोरणात्मक सुलभता (दर कपात) साठी अनुकूल आहे. मात्र, बँकेने सध्यासाठी व्याजदर स्थिर ठेवले आहेत. आरबीआयचा अंदाज आहे की, आर्थिक वर्ष 2026 मध्ये महागाई आणखी 2.6% पर्यंत कमी होऊ शकते, जी तिच्या पूर्वीच्या 3.1% च्या अंदाजापेक्षा लक्षणीयरीत्या कमी आहे. तिमाही अंदाज दर्शवितात की, ती दुसऱ्या आणि तिसऱ्या तिमाहीत 1.8%, चौथ्या तिमाहीत 4% आणि पुढील आर्थिक वर्षाच्या पहिल्या तिमाहीत 4.5% पर्यंत पोहोचू शकते.
सावधगिरी बाळगणे आवश्यक
दरम्यान, मध्यवर्ती बँकेने इशारा दिला आहे की, भू-राजकीय तणाव, व्यापारातील व्यत्यय आणि आयात शुल्कातील बदल यासारख्या घटकांचा भविष्यातील महागाईच्या ट्रेंडवर परिणाम होऊ शकतो. आरबीआय गव्हर्नर संजय मल्होत्रा म्हणाले की, अन्नधान्याच्या किमतीत मोठी घट आणि जीएसटी दरांचे तर्कसंगतीकरण यामुळे एकूण महागाईचा अंदाज अधिक अनुकूल झाला आहे.