Balika Samridhi Yojana : केंद्र सरकार देशातील मुलींचे भविष्य सुरक्षित करण्यासाठी आणि त्यांना आत्मनिर्भर बनवण्यासाठी अनेक महत्त्वपूर्ण योजना राबवत आहे. 'सुकन्या समृद्धी योजने'बद्दल अनेकांना माहिती आहे, पण केंद्र सरकारची १९९७ मध्ये सुरू झालेली 'बालिका समृद्धी योजना' ही गरीब कुटुंबांसाठी एक मोठा आधार ठरत आहे. 'बेटी बचाओ-बेटी पढाओ' अभियानांतर्गत सुरू असलेली ही योजना मुलीच्या जन्मापासूनच कुटुंबाला आर्थिक पाठबळ देऊ लागते. या योजनेचा उद्देश दुहेरी आहे: मुलीच्या जन्माला प्रोत्साहन देणे आणि आर्थिक अडचणींमुळे तिचे शिक्षण सुटणार नाही, याची खात्री करणे.
'बालिका समृद्धी योजना' काय आहे?
ही योजना विशेषतः आर्थिकदृष्ट्या दुर्बळ कुटुंबांसाठी तयार करण्यात आली आहे. या योजनेत सरकार दोन स्तरांवर आर्थिक मदत करते. मुलीच्या जन्मानंतर तिच्या आईला प्रसूतीनंतरची मदत म्हणून एकवेळ ५०० रुपयांची रक्कम दिली जाते. ही रक्कम आई आणि बाळाच्या तातडीच्या गरजा पूर्ण करण्यासाठी उपयुक्त ठरते. यानंतर, मुलगी शाळेत जाऊ लागल्यानंतर, इयत्ता पहिली ते दहावीपर्यंत तिच्या शिक्षणासाठी दरवर्षी निश्चित रक्कम शिष्यवृत्तीच्या स्वरूपात दिली जाते.
कोण घेऊ शकतो लाभ? (पात्रता निकष)
BPL कुटुंब: या योजनेचा लाभ घेण्यासाठी कुटुंबाकडे 'दारिद्र्य रेषेखालील' कार्ड असणे अनिवार्य आहे. कुटुंब शहरी असो वा ग्रामीण, BPL कार्ड आवश्यक आहे.
- एका कुटुंबातील केवळ दोनच मुलींना या योजनेचा फायदा मिळू शकतो.
- मुलीचे वय १८ वर्षांपेक्षा कमी असावे (शालेय शिक्षणासाठी).
- मुलीचे जन्म प्रमाणपत्र असणे अनिवार्य आहे.
जन्मापासून ते दहावीपर्यंत किती मदत मिळते?
मुलीच्या जन्मानंतर तिच्या आईला ५०० रुपये मिळाल्यानंतर, तिच्या शिक्षणाच्या प्रत्येक टप्प्यावर खालीलप्रमाणे शिष्यवृत्ती दिली जाते.
| वर्ग | दरवर्षी मिळणारी आर्थिक मदत |
| इयत्ता १ ते ३ | ३०० रुपये (प्रत्येक वर्षी) |
| इयत्ता ४ | ५०० रुपये |
| इयत्ता ५ | ६०० रुपये |
| इयत्ता ६ आणि ७ | ७०० रुपये (प्रत्येक वर्षी) |
| इयत्ता ८ | ८०० रुपये |
| इयत्ता ९ आणि १० | १,००० रुपये (प्रत्येक वर्षी) |
गरीब कुटुंबांसाठी पाठ्यपुस्तके, गणवेश आणि इतर शालेय खर्च भागवण्यासाठी या लहान रकमा मोठा आधार ठरतात.
वाचा - नोकरी सोडल्यानंतरही तुमचा आरोग्य विमा संपणार नाही; 'ही' घ्या पॉलिसी पोर्ट करण्याची प्रक्रिया
अर्ज प्रक्रिया आणि आवश्यक कागदपत्रे
जर तुम्ही BPL श्रेणीत मोडत असाल आणि योजनेसाठी पात्र असाल, तर अर्ज करण्याची प्रक्रिया ऑफलाइन आहे.
- योजनेचा अर्ज तुमच्या जवळच्या अंगणवाडी केंद्र, ब्लॉक डेव्हलपमेंट ऑफिस किंवा महिला व बाल विकास विभागाच्या कार्यालयात उपलब्ध असतो.
- अर्ज भरताना मुलीचे जन्म प्रमाणपत्र हे सर्वात महत्त्वाचे कागदपत्र आहे. यासोबतच:
- पालकांचे आधार कार्ड
- BPL कार्ड असलेले कुटुंबाचे रेशन कार्ड
- निवासाचा पुरावा
- उत्पन्न प्रमाणपत्र
- बँक किंवा पोस्ट ऑफिस पासबुकचे तपशील (मदत थेट खात्यात जमा करण्यासाठी)
- संपूर्ण भरलेला अर्ज सर्व आवश्यक कागदपत्रांसह तुम्ही ज्या कार्यालयातून फॉर्म घेतला आहे, त्याच ठिकाणी जमा करा.