Krushi salla : मराठवाड्यात २१ जून दरम्यान हलक्या ते मध्यम स्वरूपाच्या पावसाचा अंदाज वर्तविण्यात आला आहे. काही जिल्ह्यांमध्ये वादळी वाऱ्यांची शक्यता असून, तापमानात फारशी तफावत जाणवणार नाही. (Krushi salla)
अशा स्थितीत कोणत्या तालुक्यांमध्ये पेरणी योग्य आहे, कोणत्या पिकांची निवड करावी, आणि कोणते पूर्वमशागतीचे उपाय महत्त्वाचे ठरणार आहेत, याबाबत वसंतराव नाईक कृषि विद्यापीठ परभणी येथील तज्ज्ञ समितीने शेतकऱ्यांसाठी दिलेला 'अचूक कृषि सल्ला' येथे जाणून घ्या.(Krushi salla)
प्रादेशिक हवामान केंद्र, मुंबई व ग्रामीण कृषी मौसम सेवा, परभणी येथून मिळालेल्या माहितीनुसार, मराठवाड्यात येत्या काही दिवसांत हवामानात बदल दिसून येणार आहेत.(Krushi salla)
काही जिल्ह्यांत वादळी वाऱ्यासह हलक्या ते मध्यम स्वरुपाच्या पावसाची शक्यता आहे. यामुळे शेतकऱ्यांनी पेरणीपूर्व नियोजन आणि पीक व्यवस्थापनात योग्य दक्षता घ्यावी.(Krushi salla)
हवामानाचा अंदाज
१९ जून रोजी संभाजीनगर, जालना, नांदेड, हिंगोली, परभणी येथे वाऱ्याचा वेग ४० ते ५० कि.मी ताशी वेगाने वारे वाहतील.
२० जून रोजी नांदेड, हिंगोली, परभणी येथे मेघगर्जनेसह हलका पाऊस पडण्याची शक्यता वर्तविण्यात आली आहे.
२१ जून पर्यंत संपूर्ण मराठवाड्यात तुरळक ठिकाणी हलका ते मध्यम पाऊस पडण्याची शक्यता वर्तविण्यात आली आहे.
मराठवाड्यात २६ जून पर्यंत सरासरीपेक्षा जास्त पाऊस, तापमान थोडे कमी राहण्याची शक्यता वर्तविण्यात आली आहे.
पेरणीसंदर्भात महत्वाचा सल्ला
ज्या तालुक्यांत पेरणीयोग्य पाऊस (७५–१०० मिमी) झाला आहे, त्या ठिकाणी पेरणी सुरू करता येईल.
पेरणीयोग्य तालुके
* छत्रपती संभाजीनगर जिल्ह्यातील पैठण, वैजापूर, कन्नड, सोयगाव
* जालना जिल्ह्यातील बदनापूर
* बीड जिल्ह्यातील वडवणी
* लातूर जिल्ह्यातील चाकूर
* धाराशिव जिल्ह्यातील तुळजापूर, उमरगा, लोहारा
* नांदेड जिल्ह्यातील बिलोली, कंधार, लोहा, देगलूर, किनवट
इतर तालुक्यांतील शेतकऱ्यांनी थांबावे आणि पावसाचे प्रमाण व मातीतील ओल लक्षात घेऊनच पेरणी करावी.
पीकनिहाय सल्ला
कापूस : कोरडवाहू बिटी कापसाची लागवड १२० X ४५ सें.मी. अंतरावर करता येते. लागवडीसाठी २.५ ते ३.० कि. ग्रॅ. प्रति हेक्टरी बियाणे वापरावे.कापूस पिकाची लागवड १५ जुलैपर्यंत करता येते. कापूस बियाण्यास सुडोमोनास फ्ल्युरोसन्स १० ग्रॅम प्रति किलो बियाणे किंवा कार्बेंडेझीम ३ ग्रॅम प्रति किलो बियाणे याप्रमाणात बिज प्रक्रिया करावी. यामुळे मर व करपा यासारख्या रोगांचा प्रादुर्भाव कमी होतो. नत्र स्थिरीकरणासाठी ॲझॅटोबॅक्टर व स्फुरद विद्राव्य करणारे जिवाणू संवर्धकाची १० मिली प्रति किलो बियाण्यास बिजप्रक्रिया करावी.
तूर: पावसाळ्यात तूर पिकावरील फायटोप्थोरा करपा टाळण्यासाठी, शेताच्या चारी बाजूस तीन फूट खोल आणि दोन फूट रुंद चर काढावी जेणे करून अतिवृष्टी मध्ये शेतातील मातीची धूप होणार नाही व पिकाचे मुळे सडणार नाहीत. तसेच पुढे चरातील पाणी पाऊस ओसरल्यावर शेतातील पिकास परत कामी येईल.
कोरडवाहू तुरीची लागवड ९० X २० ते ३० सें.मी. अंतरावर करता येते. बागायती तुरीची लागवड ९० X ९० सें.मी. टोकन पध्दतीने करता येते. कोरडवाहूसाठी हेक्टरी १२ ते १५ कि.ग्रॅ. बियाणे तर बागायती टोकन पध्दतीने लागवडीसाठी ५ ते ६ कि.ग्रॅ. प्रति हेक्टरी बियाणे वापरावे.
पेरणीपूर्वी तूर बियाण्यास कॅप्टान ८० टक्के किंवा थायरम ७५ टक्के २० ग्रॅम किंवा कार्बेंन्डॅझिम १५ ग्रॅम प्रति १० किलो बियाणे याप्रमाणात बिजप्रक्रिया करावी.
पेरणीपूर्वी बियाण्यास रायझोबियम आणि स्फुरद विरघळविणारे जिवाणू प्रत्येकी २५० ग्रॅम व ट्रायकोडर्मा ४० ग्रॅम प्रति १० किलो बियाण्यावर बिजप्रक्रिया करावी.
पूर्वमशागतीची कामे राहिली असल्यास पूर्वमशागतीची कामे करून घ्यावीत.
मूग/उडीद : मूग व उडीद पिकाची पेरणी ३० X १० सें.मी. अंतरावर करता येते. पेरणीसाठी हेक्टरी १२ ते १५ कि. ग्रॅ. बियाणे वापरावे. मूग/उडीद पिकाची पेरणी जुलैच्या पहिल्या आठवड्यापर्यंत करता येते. मूग/उडीद पेरणीपूर्वी बियाण्यास १ ग्रॅम कार्बेंन्डॅझिम किंवा २ ग्रॅम थायरम प्रति किलो बियाण्यास चोळावे. तसेच ट्रायकोडर्मा १० ग्रॅम प्रति किलो बियाण्यास बिजप्रक्रिया करावी. जिवाणू संवर्धक रायझोबियम व पीएसबी २५० ग्रॅम प्रत्येकी प्रति १० किलो बियाण्यास बिजप्रक्रिया करावी.
भुईमूग : भुईमूग पिकाची पेरणी ३० X १० सें.मी. (उपट्या) तर ४५ X १५ सें.मी. (पसऱ्या) अंतरावर करता येते. पेरणीसाठी हेक्टरी १०० ते २०० कि.ग्रॅ. उपटया तर ८० कि.ग्रॅ. पसऱ्या जातीचे बियाणे वापरावे. भुईमूग पिकाची पेरणी 7 जुलैपर्यंत करता येते.
भुईमूग पिकाच्या पेरणीपूर्वी बियाण्यास थायरम ७५ टक्के किंवा कार्बोक्झीम ३७.५ टक्के + थायरम ३७.५ टक्के ३ ग्रॅम किंवा कार्बेन्डॅझीम १२ टक्के + मॅन्कोझेब ६३ टक्के २.५ ग्रॅम प्रति किलो बियाण्यास बिजप्रक्रिया करावी.
मका : मका पिकाची पेरणी ६० X ३० सें.मी. अंतरावर करता येते. पेरणीसाठी हेक्टरी १५ किलो बियाणे वापरावे. मका पिकाची पेरणी जुलैअखेर पर्यंत करता येते.
मका पिकास पेरणीपूर्वी सायॲन्ट्रानिलीप्रोल १९.८%0 + थायामिथॉक्झाम १९.८% एफएस ६ मिली प्रति किलो बियाण्यास बिजप्रक्रिया करावी या बिजप्रक्रियेमुळे पेरणीनंतर १५ ते २० दिवसापर्यंत पिकाचे अमेरिकन लष्करी अळीपासून संरक्षण होते.
बियाण्यास थायरम २ ते २.५ ग्रॅम तसेच ॲझोटोबॅक्टर हे जिवाणू संवर्धक २५ ग्रॅम प्रति किलो बियाण्यास बिजप्रक्रिया करावी.
फळबाग व्यवस्थापन
* केळी, आंबा, सिताफळ यांची लागवड शासकीय नोंदणीकृत रोपवाटीकेमधूनच करावी.
* द्राक्ष बागांमध्ये रोगग्रस्त पाने काढून फवारणी करावी.
* चर खोदणी करून पाण्याचा निचरा योग्य करावा.
भाजीपाला व फुलशेती
* गादी वाफ्यावर रोपे तयार करा (टोमॅटो, मिरची, वांगी आदी.)
* पाण्याचा योग्य वापर करून तण नियंत्रण करावे.
* झाऱ्याच्या साहाय्याने पाणी द्यावे.
पशुधन सल्ला
* जनावरे पावसापासून सुरक्षित ठिकाणी ठेवावीत.
* गोठ्यात साचलेल्या पाण्याची निचरा व्यवस्था करावी.
* उघड्या ठिकाणी व झाडांच्या खाली जनावरे बांधू नयेत.
मराठवाड्यात पावसाचा काही प्रमाणात जोर कायम आहे, परंतु सर्व भागांमध्ये अद्याप योग्य पावसाचे प्रमाण गाठलेले नाही. त्यामुळे 'वापसा' असल्याशिवाय पेरणी करू नये. हवामानाचा अंदाज लक्षात घेऊनच योग्य पीक, योग्य बीजप्रक्रिया व योग्य व्यवस्थापन केल्यास खरीप हंगाम यशस्वी होऊ शकतो.
(सौजन्य : मुख्य प्रकल्प समन्वयक, ग्रामीण कृषी मौसम सेवा, वसंतराव नाईक मराठवाडा कृषी विद्यापीठ, परभणी)