जपान हे आपल्या प्रगत तंत्रज्ञानासोबतच तिथल्या नागरिकांच्या दीर्घायुष्यासाठीही जगभर ओळखले जाते. नुकत्याच समोर आलेल्या अधिकृत आकडेवारीनुसार, जपानमध्ये १०० वर्षे किंवा त्याहून अधिक वयोगटातील लोकांच्या संख्येने आतापर्यंतचे सर्व विक्रम मोडीत काढले आहेत. विशेष म्हणजे, या शतायुषी नागरिकांमध्ये महिलांचे प्रमाण मोठ्या संख्येने दिसून येत आहे.
आकडेवारी काय सांगते?
जपानच्या 'आरोग्य, कामगार आणि कल्याण' मंत्रालयाने प्रसिद्ध केलेल्या अहवालानुसार:
विक्रमी संख्या: जपानमध्ये आता १०० हून अधिक वय असलेल्या लोकांची संख्या ९५,००० च्या पुढे गेली आहे. हा सलग ५४ व्या वर्षी झालेला नवा विक्रम आहे.
महिलांचे वर्चस्व: या एकूण संख्येपैकी सुमारे ८८ ते ९० टक्के महिला आहेत. जपानमधील महिलांचे आयुर्मान पुरुषांपेक्षा जास्त असल्याचे पुन्हा एकदा सिद्ध झाले आहे.
पुरुषांची स्थिती: पुरुषांमध्येही ही संख्या वाढली असली तरी महिलांच्या तुलनेत ती कमी आहे.
या दीर्घायुष्यामागचे रहस्य काय?
जपानमधील लोक इतकी वर्षे निरोगी आयुष्य कसे जगतात, यावर जगभरात संशोधन सुरू आहे. याची काही प्रमुख कारणे खालीलप्रमाणे आहेत:
१. संतुलित आहार: जपानी आहारात मासे, भाज्या, सोया आणि हिरव्या चहाचा (Green Tea) मोठ्या प्रमाणावर समावेश असतो. ते साखर आणि तेलाचा वापर कमी करतात.
२. प्रगत आरोग्य व्यवस्था: जपानमधील आरोग्य सुविधा जगातील सर्वोत्तम मानल्या जातात. वृद्धांसाठी तिथे विशेष आरोग्य योजना आणि सेवा उपलब्ध आहेत.
३. सक्रिय जीवनशैली: जपानमध्ये वृद्ध लोकही चालायला किंवा हलका व्यायाम करायला प्राधान्य देतात. 'इकिगाई' (Ikigai) म्हणजेच जगण्याचे प्रयोजन शोधण्याची त्यांची संस्कृती त्यांना मानसिकदृष्ट्या सक्रिय ठेवते.
४. सामाजिक सुरक्षा: वृद्धांना एकटेपणा जाणवू नये म्हणून तिथली सामाजिक व्यवस्था अतिशय मजबूत आहे.
जपानसमोरचे मोठे आव्हान
वाढते आयुर्मान ही आनंदाची बातमी असली तरी, जपानसाठी ती चिंतेची बाबही ठरत आहे. जपानची लोकसंख्या वेगाने वृद्ध होत आहे (Aging Population) आणि जन्मदर कमी होत आहे. यामुळे भविष्यात काम करणाऱ्या तरुणांची कमतरता आणि पेन्शन/आरोग्य व्यवस्थेवर येणारा ताण ही जपानसमोरील मोठी आव्हाने आहेत.