आपल्यापैकी प्रत्येकाच्या आयुष्यात एक असा क्षण येतो, जेव्हा कामाचा, वेळेचा किंवा अपेक्षांचा ताण इतका वाढतो की आपल्याला फक्त ओरडावेसे वाटते. हा तणाव म्हणजे जणू आपल्या मनात आलेला एक रुसलेला पाहुणा असतो, जो ऐकून घेण्याऐवजी गोंधळच घालतो.
अभिनेत्री विद्या बालनने नुकताच एक मजेशीर व्हिडिओ शेअर केला, ज्यात तिने 'मुरांबा' चित्रपटातील प्रसिद्ध गाण्याचे बोल वापरले: "अरे ऐक ना... जरा हसतोस का..." हा क्षण तणावावर मात करण्याचा एक अत्यंत हलका-फुलका आणि प्रभावी मार्ग दाखवतो—तो म्हणजे, स्वतःच्या तणावग्रस्त मनाशीच गप्पा मारणे!
कल्पना करा, तुमच्या डोक्यात बसलेला तणाव हा तुमच्या कुटुंबातील एखादा हट्टी आणि रुसलेला सदस्य आहे. तो तुमच्या मनाच्या कोपऱ्यात बसून सतत ओरडत आहे, धावपळ करत आहे, जुन्या चुकांची उजळणी करत आहे.
अशावेळी, त्याच्यावर चिडण्याऐवजी विद्या बालनच्या अंदाजात त्याला म्हणा:
"अरे ऐक ना जरा! इथं कोपऱ्यात शांतपणे बसतोस का? हा रुसवा फुगवा सोड ना, आणि जरा हसतोस का?"
जेव्हा तुम्ही स्वतःच्या मनाला किंवा तणावाला तिसरी व्यक्ती मानून, शांतपणे बोलता, तेव्हा तुम्ही त्याला बाहेरून बघू लागता. तुमच्या मनाचा गोंधळ एका क्षणात शांत होऊ लागतो, कारण तुम्ही भावनांशी एकजीव न होता, त्यांच्यापासून वेगळे होता.
ही कल्पना विचित्र नाही, मानसशास्त्रीय आहे!
जरी हा उपाय विनोदी वाटत असला, तरी मानसशास्त्र (Psychology) याला Self-Distancing किंवा Externalizing Stress असे म्हणते.
आपण तणावाला एक बाह्य घटक मानतो, ज्यामुळे 'मी दुःखी आहे' याऐवजी 'माझ्यावर तणाव आला आहे' हा विचार येतो. यामुळे समस्या मोठी न वाटता, ती हाताळण्यासारखी वाटते.
गाण्याचे बोल किंवा तुमच्या मनाशी केलेला संवाद हे तुमच्यासाठी पॅटर्न ब्रेक (Pattern Break) म्हणून काम करतात. ताणलेल्या क्षणी हे बोल आठवल्यास, मन लगेच त्या गाण्याच्या मूडमध्ये जाते आणि तणावाचा क्षण हलका होतो.
पुढच्या वेळी जेव्हा तणाव वाढेल, तेव्हा चिडण्याऐवजी किंवा रडण्याऐवजी, तुमच्या मनातल्या त्या रुसलेल्या पाहुण्याला शांतपणे हाक मारा आणि म्हणा:
"अरे ऐक ना, जरा हसतोस का?"
स्वतःवर हसा आणि तणावाला एका क्षणात हसण्यावारी न्या, जसं या व्हिडीओमध्ये विद्याने केलं आहे...