Buldhana Dam Water : बुलढाणा जिल्ह्यात यंदा पावसाचे मिश्र चित्र पहायला मिळाले. घाटावर दमदार पाऊस तर घाटाखालच्या पाच तालुक्यांत पर्जन्यमान २०० मिमीपेक्षाही कमी. नदी-नाले, प्रकल्प कोरडेच; शेतकऱ्यांना दमदार पावसाची प्रतीक्षा आहे. (Buldhana Dam Water)
जिल्ह्यात यंदाच्या पावसाळ्यात संमिश्र चित्र दिसून येत आहे. विशेषतः घाटाखालील सात पैकी पाच तालुक्यांमध्ये आतापर्यंत २०० मिमी पेक्षाही कमी पावसाची नोंद झाली असून, ही स्थिती चिंताजनक मानली जात आहे. (Buldhana Dam Water)
वर्षभराच्या सरासरीच्या तुलनेत या भागात मोठी तूट असून, दमदार पावसाची प्रतीक्षा आहे.(Buldhana Dam Water)
यंदा मे महिन्याच्या प्रारंभी अवकाळी पावसाने तर शेवटी मान्सूनपूर्व सरींनी दमदार हजेरी लावली. मात्र, जून महिन्याच्या पहिल्या तीन आठवड्यांत हवामान कोरडे राहिल्याने खरीप हंगामातील पेरण्या रखडल्या. (Buldhana Dam Water)
शेवटच्या आठवड्यात पावसाला सुरुवात झाली आणि शेतकऱ्यांनी पेरण्यांचे काम हाती घेतले. (Buldhana Dam Water)
जुलैच्या पहिल्या आठवड्यात घाटावरील तालुक्यांमध्ये जोरदार पाऊस झाला. यामध्ये मेहकर, लोणार, सिंदखेडराजा, देऊळगावराजा व चिखली तालुक्यांचा समावेश आहे; परंतु याच काळात घाटाखालच्या खामगाव, शेगाव, नांदुरा, मोताळा व संग्रामपूर तालुक्यांमध्ये पावसाचे प्रमाण अत्यल्प राहिले. (Buldhana Dam Water)
पावसाचे तालुकानिहाय चित्र
जिल्ह्यातील आतापर्यंतचा पाऊस (मिमी)
| तालुका | पावसाची नोंद (मिमी) |
|---|---|
| मेहकर | ३६१.४ |
| लोणार | २८५.० |
| सिंदखेडराजा | २४१.० |
| देऊळगावराजा | २५३.९ |
| चिखली | २५१.७ |
| बुलढाणा | २२७.६ |
| खामगाव | १५३.२ (सर्वांत कमी) |
| नांदुरा | १६४.४ |
| मोताळा | १६८.५ |
| शेगाव | १६३.० |
| संग्रामपूर | १७५.८ |
खामगाव तालुक्यात सर्वांत कमी पाऊस (१५३.२ मिमी) झाला असून, इतर घाटाखालच्या तालुक्यांतही पावसाची कमतरता आहे.
ज्ञानगंगा प्रकल्प ६० टक्क्यांवर
मागील दोन दिवसांपासून पावसाने विश्रांती घेतली आहे. खामगाव परिसरात जुलै महिन्यात दमदार पाऊस होईल, अशी अपेक्षा शेतकऱ्यांना आहे. खामगाव तालुक्यातील महत्त्वाचा सिंचन स्रोत असलेल्या ज्ञानगंगा प्रकल्पात सध्या ६० टक्के पाणीसाठा उपलब्ध आहे.
गतवर्षी पावसाळ्यात समाधानकारक पावसामुळे या प्रकल्पात चांगला जलसाठा निर्माण झाला होता. यंदा सुरुवातीला पावसाने ओढ दिली असली, तरी अधूनमधून होणाऱ्या पावसामुळे प्रकल्पाची पातळी हळूहळू वाढत आहे.
लघु प्रकल्पांमध्ये फक्त ३६.२६ टक्के पाणी
जिल्ह्यातील ४१ लघु सिंचन प्रकल्पांमध्ये सरासरी साठा फक्त ३६.२६ टक्के इतकाच आहे. काही ठिकाणी धरणे सुकलेली असून, सिंचनाच्या दृष्टीने ही स्थिती धोक्याची ठरू शकते. विशेष म्हणजे, दरवर्षी लघु प्रकल्प जून महिन्यात ओसंडून वाहत असतात.
पाऊस झाला तरी जलसाठा कमीच!
घाटावर समाधानकारक पावसाची नोंद असली, तरी नदी-नाले कोरडे असून, भूजलपातळीत फारसा फरक पडलेला नाही. या भागातील काही पिके थोड्याफार उभारीत असली, तरी पुढील काळात नियमित पर्जन्यवृष्टीची आवश्यकता आहे.
खामगावात सर्वांत कमी पावसाची नोंद
बुलढाणा जिल्ह्यातील सर्व १३ तालुक्यांमध्ये आतापर्यंत सर्वांत कमी पाऊस खामगाव तालुक्यात झाला आहे. येथे केवळ १५३.२ मिमी इतक्याच पावसाची नोंद झाली असून, नांदुरा, मोताळा, शेगाव आणि संग्रामपूर यांसारख्या इतर घाटाखालच्या तालुक्यांपेक्षाही ही पावसाची मात्रा कमी आहे.