जगातील असं कोणतंही जोडपं नसेल ज्यांच्यात कधी वाद होत नाही. 'जिथे भांडण तिथे प्रेम असतं' असं आपण मानतो, पण जेव्हा ही भांडणं रोजची होतात, तेव्हा एक जुना वाद डोकं वर काढतो - तो म्हणजे, ' भांडण आधी कोणी सुरू केलं?' पुरुषांना वाटतं की स्त्रिया विनाकारण जुन्या गोष्टी उकरून काढतात, तर स्त्रियांचं म्हणणं असतं की पुरुषांच्या दुर्लक्षामुळे वादाची ठिणगी पडते. नवरा - बायकोच्या नात्यात भांडण होणे ही अत्यंत नैसर्गिक गोष्ट आहे. पण, "भांडण आधी नक्की कोणी सुरू केलं?" हा प्रश्न जगातील प्रत्येक घरात विचारला जातो(who starts the fight or argument first men or women).
प्रेम, विश्वास आणि थोडीशी भांडणं यांनी नवरा-बायकोचं नातं अगदी जवळचं आणि घट्ट विणलेलं असतं. पण अनेकदा वादाचा मुद्दा बाजूला राहतो आणि 'वाद कोणी सुरू केला' यावरूनच मोठं महाभारत घडतं. स्त्रियांच्या व्यक्त होण्याच्या पद्धती आणि पुरुषांची शांत राहण्याची प्रवृत्ती यामुळे अनेकदा गैरसमज निर्माण होतात. भांडण सुरू करण्यामागे एखादी व्यक्ती जबाबदार असते की परिस्थिती? स्त्रिया आधी भांडण सुरू करतात की पुरुष, हा वादाचा मुद्दा तर चिरंतन आहेच...छोट्या-मोठ्या कारणांवरून होणारी भांडणं अनेक (who starts arguments in relationships) घरांमध्ये सामान्य मानली जातात. पण अशा वेळी एक प्रश्न हमखास उपस्थित होतो—भांडणाची सुरुवात नेमकी कोण करतो? स्त्रिया आधी भांडण सुरू करतात की पुरुष? या विषयावर (husband wife fight who starts first) समाजात अनेक गैरसमज, विनोद आणि ठाम मतं ऐकायला मिळतात.
नवरा - बायकोमध्ये भांडणाला सुरुवात नेमकी कोण करतं?
नेहमी असं मानलं जातं की स्त्रिया जास्त हळव्या किंवा भावुक असतात आणि त्यामुळे नात्यात भांडणाची सुरुवात त्यांच्याकडूनच होते. मात्र, एका नवीन संशोधनाने हा समज पूर्णपणे मोडीत काढला आहे. अलीकडेच स्कॉटलंडमधील सेंट अँड्र्यूज विद्यापीठातील (University of St Andrews) संशोधकांनी केलेल्या एका अभ्यासानुसार, बहुतेक प्रकरणांमध्ये नात्यातील वाद किंवा भांडणांची सुरुवात पुरुष करतात.
२०२५ साली नुकत्याच केलेल्या एका अध्ययनानुसार, पुरुषांमध्ये महिलांच्या तुलनेत कोणत्याही विषयावर थेट आणि आक्रमक प्रतिक्रिया देण्याची प्रवृत्ती जास्त असते. याच स्वभावामुळे, छोट्याशा गोष्टीचे रूपांतर मोठ्या वादात होण्यापूर्वीच पुरुष आपली प्रतिक्रिया नोंदवतात, ज्यामुळे अनेकदा भांडणाची सुरुवात त्यांच्याकडूनच होते. जिथे महिला परिस्थिती समजून घेऊन किंवा शांत राहून प्रतिक्रिया देण्याचा प्रयत्न करतात, तिथे पुरुष अधिक स्पष्टवक्तेपणा दाखवण्याच्या नादात वादाला निमंत्रण देतात.
बाबा, माझा ११ वर्षांपासून बॉयफ्रेंड आहे! मुलीचं अफेअर कळताच वडिलांनी केलं असं काही की...
२०१८ मध्ये PubMed वर प्रसिद्ध झालेल्या आणखी एका संशोधनामध्ये (Gender differences in intimate-conflict initiation and escalation) स्त्री आणि पुरुषांच्या भांडण्याच्या पद्धतीतील एक महत्त्वाचा फरक सांगण्यात आला आहे. या संशोधनानुसार, जरी वादाची सुरुवात पुरुषांकडून होण्याची शक्यता जास्त असली, तरी एकदा का भांडण सुरू झाले की, अनेक प्रकरणांमध्ये स्त्रिया तो वाद भावनिकरीत्या अधिक वाढवतात. याचा अर्थ असा की, भांडणाची सुरुवात करणे आणि ते वाढवणे या दोन्ही प्रक्रियेत स्त्री आणि पुरुषांचे वागण्याचे पॅटर्न वेगवेगळे असू शकतात. जिथे पुरुष आक्रमकतेने वादाची ठिणगी टाकतात, तिथे स्त्रिया त्या विषयातील जुन्या गोष्टी किंवा भावनिक पैलू जोडून तो वाद अधिक सविस्तरपणे मांडतात.
काय सांगतो रिसर्च...
अमेरिका आणि युरोपमधील ३ नामांकित विद्यापीठांच्या संशोधकांनी, संशोधनासाठी १००० हून अधिक जोडप्यांची निवड करण्यात आली होती. यामध्ये केवळ विवाहित जोडपेच नव्हते, तर दीर्घकाळ रिलेशनशिपमध्ये असलेले आणि अगदी नवीन लग्न झालेल्या जोडप्यांचाही समावेश होता. या जोडप्यांमधील प्रत्यक्ष संवाद, त्यांचे टेक्स्ट चॅट्स (व्हॉट्सॲप/मेसेज) आणि विशेषतः भांडणादरम्यान त्यांची एकमेकांशी वागण्याची पद्धत यावर संशोधकांनी लक्ष केंद्रित केले.हे संशोधन अचूक व्हावे यासाठी मानवी निरीक्षणासोबतच AI आधारित 'इमोशन ट्रॅकिंग' (Emotion Tracking) आणि 'फेस-रीडिंग' (Face-reading) सॉफ्टवेअरचा वापर करण्यात आला. याद्वारे भांडणावेळी जोडीदाराच्या चेहऱ्यावरील सूक्ष्म हावभाव आणि त्यांच्या आवाजातील चढ-उतार टिपण्यात आले.
या संशोधनातून एक धक्कादायक बाब समोर आली आहे की, सुमारे ६०% प्रकरणांमध्ये वादाची ठिणगी पुरुषांकडूनच टाकली जाते. ऑफिसमधील कामाचा ताण किंवा वैयक्तिक आयुष्यातील समस्यांमुळे पुरुष अनेकदा चिंतेत असतात, ज्याचा परिणाम वादात होतो.मनातल्या गोष्टी स्पष्टपणे न बोलल्यामुळे किंवा संवादात दुरावा निर्माण झाल्यामुळे वादाचे प्रसंग ओढवतात. छोट्या-छोट्या गोष्टींवरून अचानक चिडल्यामुळे किंवा मूड स्विंग्समुळे भांडणे सुरू होतात.एखाद्या गोष्टीवर विचार न करता लगेच आणि तीव्र प्रतिक्रिया देण्याच्या सवयीमुळे भांडणाची सुरुवात होते. संशोधकांच्या मते, स्त्रियांच्या तुलनेत पुरुषांमध्ये अचानक भावनिक प्रतिक्रिया देण्याची शक्यता थोडी जास्त असते. हीच प्रवृत्ती नात्यात वादाची पहिली ठिणगी टाकण्यास कारणीभूत ठरते.
रात्री जेवताना वाटीभर ‘ही’ डाळ खा, सुटलेलं पोट होईल सपाट-मांड्याही दिसतील सुडौल-वजन झरझर कमी....
संशोधनानुसार, सुमारे ४०% प्रकरणांमध्ये वादाची सुरुवात महिलांकडून होते. मात्र, या वादांमागील कारणे आणि पद्धत पुरुषांपेक्षा वेगळी असते.जेव्हा जोडीदाराकडून भावनिक प्रतिसाद मिळत नाही किंवा त्यांचे म्हणणे नीट ऐकून घेतले जात नाही, तेव्हा महिलांमध्ये नाराजी निर्माण होते. घर आणि नात्यातील जबाबदाऱ्यांचा अति ताण हे वादाचे एक मोठे कारण ठरते. अशा काही जुन्या गोष्टी किंवा वाद जे वेळीच सोडवले गेले नाहीत, ते पुन्हा समोर आल्यावर भांडणाची सुरुवात होते.
या अभ्यासातील एक निरीक्षण असे आहे की, बहुतेक महिला थेट जोरात भांडण सुरू करत नाहीत. त्या वादापूर्वी काही संकेत देतात. त्या अचानक शांत होतात किंवा अबोला धरतात. जोडीदाराशी संवाद कमी करतात किंवा सुरुवातीला त्या एखादी समस्या शांतपणे सांगण्याचा प्रयत्न करतात. जेव्हा महिलांनी दिलेल्या या संकेतांकडे जोडीदाराचे दुर्लक्ष होते किंवा त्यांना योग्य प्रतिसाद मिळत नाही, तेव्हा मात्र संयम सुटतो आणि एका मोठ्या वादाला किंवा भांडणाला सुरुवात होते.
संशोधनाचा सखोल विचार केल्यास एक गोष्ट स्पष्ट होते की, भांडण नक्की कोणी सुरू केले यापेक्षा 'परिस्थिती' आणि 'संवादाचा अभाव' हे घटक जास्त महत्त्वाचे ठरतात. भांडण सुरू होण्यासाठी केवळ स्त्री किंवा पुरुष जबाबदार नसून, त्यावेळची परिस्थिती आणि एकमेकांशी न साधलेला संवाद कारणीभूत असतो. दोघांच्या प्रतिक्रिया देण्याच्या पद्धती पूर्णपणे वेगळ्या असतात. पुरुष अनेकदा एखाद्या गोष्टीवर तात्काळ प्रतिक्रिया देतात, तर स्त्रिया अनेक गोष्टी मनात साठवून ठेवतात आणि योग्य वेळी त्या भावनिक स्वरूपात बाहेर पडतात. भांडणासाठी स्त्री किंवा पुरुषाला दोषी ठरवणे चुकीचे आहे. प्रत्येक व्यक्तीचा स्वभाव आणि परिस्थितीला सामोरे जाण्याची पद्धत वेगळी असू शकते.