थंडीच्या दिवसांत कफ वाढतो, सर्दी-खोकला सतत त्रास देतो आणि शरीराची रोगप्रतिकारक शक्तीदेखील कमी होण्याची शक्यता असते. अशा वेळी घरच्या अंगणात किंवा कुंडीत वाढलेली तुळस ही नैसर्गिक औषध ठरते. (Tulsi from Vrindavan is a boon for us in the cold, 5 uses of Tulsi give blessings of prosperity along with health)पानं, तिचा सुवास आणि तिच्या रसातील औषधी घटक थंडीच्या दिवसांत शरीराला मोठा आधार देतात.
तुळशीचे उष्ण गुणधर्म शरीराला आतून उब देतात. सकाळी दोन-तीन ताजी पानं चावून खाल्ली तर श्वसनमार्गातील कफ सैल होतो, घश्यातील सूज कमी होते आणि दिवसभर थंडीचा परिणाम त्रास देत नाही. तुळशीतील युजेनॉल हे तगडे प्रतिजैविक घटक घशातील दुखणे शांत करते, तर तिच्या सुगंधी तेलामुळे नाक मोकळं होतं. थंड हवेमुळे जड झालेल्या डोक्याला हलकासा आराम मिळतो.
तुळशीचा काढा हा थंडीत सर्वात जास्त वापरला जाणारा घरगुती उपाय आहे. गरम पाण्यात तुळशीची पानं उकळून केलेला हा काढा ताप, घसा दुखणे किंवा अंगदुखी यासाठी उपयुक्त ठरतो. दिवसभर बाहेर काम करणाऱ्या लोकांनी सकाळी हा काढा घेतला तर शरीरातील संरक्षणशक्ती वाढण्यास मदत होते. तुळशीतील अँटी ऑक्सिडंट्स शरीरातील सूज कमी करतात आणि थंडीमुळे होणाऱ्या छोट्यामोठ्या इन्फेक्शनपासून बचाव करतात.
थंड हवा त्वचेलाही कोरडेपणा देते. तुळशीची काही पानं कुटून त्याचा लेप चेहऱ्यावर लावला तर त्वचेवरील दाह शांत होतो आणि जंतुसंसर्ग होण्याची शक्यता कमी होते. घरात तुळशीची पाने उकळून त्याच्या वाफेचा उपयोग केल्यास श्वसनमार्ग स्वच्छ होतात, ज्यामुळे सायनसचा त्रासही कमी होतो.
तुळस ही पचन सुधारण्यासाठीही प्रसिद्ध आहे. थंडीत पचायला जड पदार्थ खाल्ले की फुगणे किंवा पोटात गॅस होण्याची समस्या निर्माण होते. जेवणानंतर एक-दोन ताजी पानं खाल्ल्याने पचन सुधारते आणि शरीर हलके वाटते. तिच्यातील दाहरोधक घटक पोटातील सूज कमी करण्यात मदत करतात.
थोडक्यात, तुळस ही फक्त एक पानं नसून नैसर्गिक औषधांचा खजिनाच आहे. थंडीच्या दिवसांत ती शरीराला उब देते, कफ-सर्दीवर नियंत्रण ठेवते, रोगप्रतिकारशक्ती वाढवते आणि त्वचेपासून पचनापर्यंत अनेक स्तरांवर आरोग्याचे रक्षण करते. घरात तुळस असणे म्हणजे थंडीच्या दिवसात एक विश्वासू आणि उपयुक्त उपाय घरीच करता येतो.