आपण रोजच्या जेवणात अनेक खाद्यपदार्थांमध्ये तूप वापरतो. त्यात असे अनेक पोषक घटक असतात. जे शारीरिक आणि मानसिक आरोग्यासाठी खूप चांगले ठरतात. आयुर्वेदातही याला औषध मानले जाते. प्राचीन काळापासून शरीरातील रोगांची लक्षणे नष्ट करण्यासाठी सात्विक आहारात तुपाचा वापर केला जातो. देशी तूप अन्नाला चव आणि गुळगुळीतपणा तर देतोच, पण त्यात भरपूर पोषकही असतात. (Healthy Desi Ghee Benefits)
काहीजणांना वाटतं तूप खाल्ल्यानं वजन वाढतं. म्हणून ते तूप खाणं टाळतात. गावठी तूप देखील दोन प्रकारचं आहे. एक पिवळं तूप आणि दुसरे पांढरं तूप. पांढरं तूप म्हशीच्या दुधापासून तर पिवळे तूप गाईच्या दुधापासून बनवले जाते. पण प्रत्यक्षात कोणतं तूप तुमच्या आरोग्यासाठी चांगले आहे हे माहीत करून घेऊया.
पांढरं, म्हशीचं तूप
देशी तूप हे प्रथिने, निरोगी चरबी, व्हिटॅमिन ए, व्हिटॅमिन ई आणि व्हिटॅमिन के यांचा उत्कृष्ट स्रोत आहे. देशी तूप तुमची त्वचा, केस, पचन आणि हृदयाच्या आरोग्यासाठी उत्तम आहे. तर पिवळ्या तुपाच्या तुलनेत पांढऱ्या तुपात फॅटचे प्रमाण जास्त असते. आपण ते बऱ्याच काळासाठी साठवू शकता. तर गाईचे तूप जास्त काळ साठवता येत नाही. पांढरं तूप हाडे मजबूत करण्यास, वजन वाढण्यास आणि हृदयाच्या स्नायूंच्या क्रिया वाढविण्यास मदत करते. पांढऱ्या म्हणजेच म्हशीच्या दुधापासून बनवलेल्या तुपात मॅग्नेशियम, कॅल्शियम आणि फॉस्फरस सारखी आवश्यक पोषक तत्वे पुरेशा प्रमाणात आढळतात.
सर्दी, खोकला दूर करतं पांढरं तूप
गाईच्या तुपापेक्षा म्हशीच्या तुपामध्ये जास्त फॅट आणि कॅलरीज असतात. त्यामुळे सर्दी, खोकला आणि कफ आणि सांधेदुखीवर नियंत्रण राहण्यास मदत होते. म्हशीचे तूप देखील अँटीएजिंग एजंट म्हणून काम करते. याच्या सेवनामुळे चेहऱ्यावर म्हातारपणाची लक्षणे लवकर दिसत नाहीत.
गाईच्या तुपात असतं A2 प्रोटीन
गाईचे तूप म्हणजेच पिवळे तूप वजन कमी करण्यासाठी खूप फायदेशीर आहे. याचा उपयोग प्रौढांपासून मुलांपर्यंत लठ्ठपणा कमी करण्यासाठी केला जातो. सर्वात चांगली गोष्ट म्हणजे ते पचायला सोपे आहे. गाईच्या दुधात A2 प्रोटीन असते, जे म्हशीच्या दुधात नसते. A2 प्रोटीन फक्त गाईच्या तुपात आढळते.
प्रथिने, खनिजे, कॅल्शियम आणि जीवनसत्त्वे चांगल्या प्रमाणात असल्याने गाईचे तूप म्हणजेच पिवळे तूप हृदयाच्या रुग्णांसाठी अत्यंत फायदेशीर आहे. विशेषत: यामध्ये असलेले व्हिटॅमिन K2 रक्तवाहिन्यांमधील कॅल्शियमचे प्रमाण कमी करते. हे धोकादायक रक्तातील कोलेस्टेरॉलची पातळी कमी करून आणि पुरेशा रक्तातील कोलेस्टेरॉलची पातळी सुधारून हृदयाला निरोगी बनवते.
डायबिटीससाठी गुणकारी गाईचं तूप
गाईचे तूप पिवळ्या रंगाचं असून हलके, चवीला रुचकर आणि आरोग्यासाठी खूप चांगले असते. गाईचे तूप अमृत मानले जाते. ज्यामध्ये विविध गुणधर्म आहेत. गाईचे तूप बॅक्टेरियाच्या वाढीस प्रतिबंध करणारा पदार्थ, अँटीफंगल, अँटीऑक्सिडंट गुणधर्मांसह आवश्यक पोषक तत्वांनी समृद्ध आहे. त्यात कॅलरीजही खूप जास्त असतात. तर म्हशीच्या तुपात अशा सर्व गुणांचा अभाव असतो. पिवळ्या रंगाचे तूप मधुमेहींसाठी खूप गुणकारी आहे. हे तूप भात किंवा चपातीसोबत खाल्ल्यास ग्लायसेमिक इंडेक्सची पातळी कमी होते.
खरं पाहता दोन्ही प्रकारचे तूप मानसिक आणि शारीरिक आरोग्यासाठी फायदेशीर आहे. चरबीच्या प्रमाणातही फारसा फरक नाही. असे असूनही म्हशीच्या तुपापेक्षा गाईच्या तुपाला अधिक प्राधान्य दिले जाते. तज्ज्ञांच्या मते, गाईचे तूप जास्त चांगले असते, कारण त्यात कॅरोटीन, व्हिटॅमिन ए असते, जे डोळे आणि मेंदूसाठी खूप चांगले असते. हे पचायला खूप सोपे आहे. तज्ज्ञांच्या सल्ल्यानुसार तुम्ही आपल्याला हवं ते तूप वापरू शकता.