अष्टविनायका, टॅक्स आॅडिटचा महत्त्वाचा ‘अष्ट’महिमा कोणता?

कृष्णा, विद्येचे दैवत व विघ्नहर्ता श्रीगणेश यांचा उत्सव आनंदाने आजपासून साजरा होत आहे.

अर्जुन (काल्पनिक पात्र) : कृष्णा, विद्येचे दैवत व विघ्नहर्ता श्रीगणेश यांचा उत्सव आनंदाने आजपासून साजरा होत आहे. सर्वत्र याची तयारी भक्तगण जोरात करीत आहेत; तसेच करदाता टॅक्स आॅडिट आणि आयकर रीटर्न भरण्याची तयारी जोरात करीत आहे. कारण ते दाखल करावयाची शेवटची तारीख ३0 सप्टेंबर आहे.
कृष्ण (काल्पनिक पात्र) : अर्जुना, दरवर्षी गणपतीचा उत्सव आपण ११ दिवस साजरा करतो तसेच हा टॅक्स आॅडिटचा उत्सव ३0 सप्टेंबरपर्यंतचा असतो. गणेशजी हे विद्येचे दैवत आहे. त्यांना कायदा संबोधले तसेच आरतीची थाळी म्हणजे आयकर रीटर्न व आॅडिट रिपोर्ट, गणेशजीचे नैवेद्य मोदक म्हणजे आयकर, भक्तगण म्हणजे करदाते, पुजारी म्हणजे सीए असे संबोधता येईल. श्रीगणेशजींची आराधना व ज्ञानाचा सद्उपयोग केल्याने सर्वांची कामे निर्विघ्नपणे पार पडतील. या अष्टविनायकाच्या आगमनानिमित्त टॅक्स आॅडिटमधील महत्त्वाच्या ‘अष्ट’ बाबी कोणत्या याचे अवलोकन करू या!
अर्जुन : कृष्णा, टॅक्स आॅडिटमधील महत्त्वाच्या ‘अष्ट’ बाबी कोणत्या?
कृष्ण : अर्जुना, टॅक्स आॅडिटमधील महत्त्वाच्या अष्ट बाबी खालीलप्रमाणे-
१) आयकर कायद्यानुसार आर्थिक वर्ष २0१५-१६पर्यंत ज्यांची वार्षिक उलाढाल १ कोटीपेक्षा जास्त आहे असे व्यापारी आणि ज्यांची २५ लाखांपेक्षा जास्त उलाढाल आहे असे व्यावसायिक उदा. डॉक्टर, इंजिनीअर, वकील इ. यांना पुस्तकांची तपासणी करून घ्यावी लागते. या तपासनीच्या रिपोर्टला ‘टॅक्स आॅडिट रिपोर्ट’ संबोधले जाते. तसेच हे आयकर रीटर्नसोबत अपलोड करावे लागते.
२) ज्या करदात्यांची वार्षिक उलाढाल रु. १ कोटीपेक्षा कमी असेल व नफा ८ टक्केपेक्षा कमी असेल तर त्यांना आॅडिट करून घेणे अनिवार्य आहे.
३) टॅक्स आॅडिट करून घेण्याची शेवटची तारीख ३0 सप्टेंंबर असते.
४) आयकर रीटर्न भरताना अचूक माहिती द्यावी लागते त्यात बॅलेन्सशिट, प्रॉफीट अ‍ॅण्ड लॉस अकाउंट, करपात्र उत्पन्न, कर आणि टीडीएस इत्यादींची माहिती अपलोड करावी लागते व हीच माहिती टॅक्स आॅडिटमध्ये तपासली जाते. अशाने आधी टॅक्स आॅडिट करून करदाता रीटर्न दाखल करतो.
५) टॅक्ट आॅडिट रिपोर्ट सनदी लेखापाल (सीए) यांना फॉर्म नंबर ३ सीअ‍े/सीबी आणि ३-सीडी या फॉर्ममध्ये द्यावा लागतो. या फॉर्ममध्ये उत्पन्न आणि खर्च यांची बरीचशी माहिती आयकर कायद्यानुसार आहे की नाही व बरोबर आहे की नाही ते द्यावे लागते. उदा. व्यापाऱ्यांनी उपलब्ध करून दिलेली अकाउंट्स पुस्तके, बॅलेन्सशिट, प्रॉफीट अ‍ॅण्ड लॉस अकाउंट इत्यादी अचूक आहेत का, तसेच डिप्र्रीसिशीयन (घसारा), पीएफ, टीडीएस, लोन्स अ‍ॅण्ड डिपॉझिट्स, अशा अनेक नियमांची माहिती यामध्ये द्यावी लागते. हा टॅक्स आॅडिट रिपोर्ट सीए यांना ई-फाइलद्वारा आयकर खात्याला दाखल करावा लागतो; आणि करदात्याला स्वत:च्या अकाउंटमधून लॉगीन करून मान्य करावे लागते.
६) टॅक्स आॅडिट रिपोर्ट अत्यंत किचकट आणि सखोल माहिती करदात्याकडून घेऊन ती सर्व माहिती कायद्याच्या चौकटीत बसवून रिपोर्ट तयार करावा लागणार आहे. या टॅक्स आॅडिट रिपोर्टमध्ये मुख्यत: खालील माहिती शासनाने अनिवार्य केली आहे. ती थोडक्यात अशी-
- ज्या व्यापाऱ्यांनी अचल संपत्ती शासनाच्या स्टॅम्प ड्युटी व्हॅल्यूपेक्षा कमी किमतीने विकली असेल तर त्या अचल संपत्तीची माहिती, मिळालेला मोबदला आणि शासकीय मूल्य यांची माहिती द्यावी लागेल.
- रुपये २0 हजारपेक्षा जास्त रकमेचे कॅश (नगदी) खर्चाचे व कर्जाचे पेंमेट केल्यास ज्या व्यक्तीस पेमेंट केले त्या व्यक्तीचे नाव, पत्ता, पॅन नंबर आणि रक्कम कशा प्रीत्यर्थ अदा केली याचे विवरण द्यावे लागेल.
- उलाढाल, ढोबळ नफा, निव्वळ नफा, शिल्लक असलेला माल (क्लोजिंक स्टॉक) तुलनात्मक माहिती द्यावी लागेल.
- व्यापाऱ्याने ज्या व्यक्तीचा टीडीएस कापून भरला वा शासनाकडे जमा केला त्यासंबंधी संपूर्ण माहिती द्यावी लागेल. उदा. नेचर आॅफ पेमेंट, ज्या कररकमेवर टीडीएस असेल तो बरोबर कापला आहे का? कोणत्या रेटने टी.डी.एस. कापला तो बरोबर आहे किंवा नाही, जो टीडीएस व्यापाऱ्याने गोळा केला तो वेळेवर भरला किंवा नाही. याशिवाय टीडीएस रीटर्न ड्युडेटनंतर दाखल केल्यास त्यासंबंधी संपूर्ण माहिती आणि टीडीएस पेंमेट उशिरा केल्यास त्यावरील व्याज किती आहे व ते केव्हा भरले आहे याची माहिती व्यापाऱ्याला द्यावी लागते.
नातेवाइकासोबत केलेल्या
व्यवहाराची संपूर्ण माहिती
नमूद करावी लागते.
७) प्रत्येक करदात्याच्या पुस्तकांची चौकशी आयकर विभाग करू शकत नाही. तसेच अनेक कायद्यांच्या तरतुदींचे अवलोकन करणे अवघड झाले आहे. व्यापारांतील किचकट व्यवहारांना कायद्यात बसविणे करदात्याला अनेक वेळा अवघड जाते. या सर्व बाबींचे सहजपणे पालन करदात्याला करता यावे म्हणून हे आॅडिट करावे लागते. अनेकांना याचा त्रास होत असेल; परंतु त्याचे कायदेही अनेक आहेत. शासनाला याद्वारे उचित कर आकारणी करता येते.
८) ३0 सप्टेंंबरपूर्वी टॅक्स आॅडिट रिपोर्ट दाखल झाला नाही; तर करदात्याला १,५0,000/- रुपयांपर्यंत पेनल्टी भरावी लागू शकते.
>अर्जुन : कृष्णा, यातून करदात्याने काय बोध घ्यावा?
कृष्ण : अर्जुना, जसे गणपतीच्या उत्सवाची तयारी आधीपासूनच करतो त्याप्रमाणे करदात्याने आयकर रीटर्न व आॅडिटची तयारी करावी. या सणासुदीच्या महिन्यात आयकर रीटर्न व आॅडिट आणि त्यासोबत आयकर व विक्रीकराच्या योजनांमध्ये सहभागी होण्याच्या तयारीमध्ये करदात्याला विघ्ने येणार आहेत. यामुळे करदात्याला तारेवरची कसरत करावी लागणार आहे. ही सर्व कामे कायद्यानुसार पूर्ण करण्यास करदात्याची विघ्ने, विघ्नहर्ता दूर करतील अशी प्रार्थना करू या!