नोव्हेंबर महिना हा ब्रोकोली आणि लाल मुळा या भाजीपाला पिकांच्या लागवडीसाठी अत्यंत अनुकूल ठरतो. या महिन्यातील थंड हवामान या पिकांच्या निरोगी वाढीस, विकासासाठी आणि गुणवत्तापूर्ण उत्पादनासाठी महत्वाचे ठरते.
गेल्यावर्षी नंदुरबार कृषी विज्ञान केंद्रात ब्रोकोली आणि लाल मुळ्याच्या प्रात्यक्षिक चाचण्या घेण्यात आल्या होत्या. या चाचण्यांमध्ये पिकांची वाढ, उत्पादन आणि गुणवत्तेच्या दृष्टीने चांगले परिणाम दिसून आले. त्यामुळे या पिकांची लागवड शेतकऱ्यांसाठी एक फायदेशीर पर्याय ठरू शकतो.
ब्रोकोलीची लागवड
ब्रोकोली ही एक थंड हवामानातील पीक आहे, जे सुमारे ८०-९० दिवसांत तयार होते. यासाठी थंड आणि कोरडे हवामान अत्यंत आवश्यक आहे. ब्रोकोलीच्या पीकाला कमीत कमी तापमान आवश्यक असते, ज्यामुळे त्याची गुणवत्ता उत्तम राहते.
पिकाची उगवण आणि वृद्धी या तापमानावर अत्यधिक अवलंबून असतात. ब्रोकोलीची लागवड साधारणतः नोव्हेंबर-डिसेंबरमध्ये केली जाते, जेव्हा तापमान १५-२० अंश सेल्सियस दरम्यान असते.
या पिकाचे उत्पादन गुणवत्तेच्या बाबतीत खूपच चांगले असते. ब्रोकोलीमध्ये प्रथिनं, जीवनसत्त्वं आणि खनिजांचा समृद्ध स्रोत असतो. ज्यामुळे ते पोषणतत्त्वांच्या दृष्टीने महत्त्वपूर्ण असते. सध्याच्या बाजारपेठेत त्याची मागणीही मोठ्या प्रमाणात आहे. विशेषतः निर्यात आणि आधुनिक आहारातील गरज लक्षात घेता.
लाल मुळ्याची लागवड
लाल मुळा हा एक अल्पावधी पीक आहे, जो सुमारे ३५-४० दिवसांत तयार होतो. थंड हवामानात मुळ्याची वाढ अत्यंत चांगल्या पद्धतीने होते. या पिकाला कमी कालावधीत, कमी जोखमीसह चांगले उत्पन्न मिळते.
लाल मुळाचे उत्पादन पाणीदार आणि ताजेतवाने होते, आणि त्यात आवश्यक जीवनसत्त्वं आणि खनिजे असतात. मुळ्याचे पीक शेतकऱ्यांना त्वरित नफा देऊ शकते, विशेषतः जेव्हा बाजारात या पिकाची मोठी मागणी असते.
बाजारपेठेतील मागणी
ब्रोकोली आणि लाल मुळा या दोन्ही पिकांच्या बाजारपेठेतील मागणी सध्या वाढत आहे. आधुनिक आहारतज्ञ आणि शेतकरी या पिकांचे फायदे मान्य करत आहेत. ब्रोकोली आणि मुळांचे पोषणमूल्य उच्च असल्यामुळे, त्यांचा वापर प्रामुख्याने कच्च्या सलाड आणि वेगवेगळ्या भाज्यांमध्ये केला जातो. यामुळे शेतकऱ्यांना अधिक उत्पन्न मिळवण्याची संधी उपलब्ध आहे.
थंड हवामानाचा प्रभाव
सध्याचे थंड हवामान ब्रोकोली आणि लाल मुळ्याच्या लागवडीसाठी अत्यंत अनुकूल आहे. हिवाळ्यातील किमान तापमान पिकांच्या वाढीसाठी महत्त्वपूर्ण असते, आणि यामुळे शेतकऱ्यांना चांगले उत्पादन मिळू शकते.
विशेषतः नंदुरबार सारख्या भागात जेथे थंड हवामान आणि मातीचे अन्नद्रव्ये या पिकांसाठी योग्य आहेत, अशा ठिकाणी लागवड करणाऱ्यांसाठी हा काळ अत्यंत फायदेशीर ठरतो.
ब्रोकोली आणि लाल मुळा यांची लागवड थंड हवामानात उत्तम उत्पादन देऊ शकते. या पिकांमध्ये पोषणतत्व प्रचंड प्रमाणात आहे ज्यामुळे बाजारात त्यांची मागणी देखील वाढली आहे. शेतकऱ्यांनी या पिकांच्या लागवडीला प्रोत्साहन दिल्यास ते अधिक उत्पन्न मिळवू शकतात. स्थानिक हवामान आणि योग्य तंत्रज्ञानाचा वापर केल्यास, शेतकऱ्यांना कमी जोखमीसह उच्च गुणवत्तेचे उत्पादन मिळू शकते. - डॉ. वैभव गुर्वे, विषय तज्ज्ञ, उद्यान विद्या, कृषी विज्ञान केंद्र, नंदुरबार.