वाळलेल्या वैरणीवर युरिया प्रक्रिया करण्याची आवश्यकता का आहे
जनावरांची प्रकृती सदृढ राहण्यासाठी दुभत्या जनावरापासून अपेक्षित उत्पादन मिळविण्यासाठी व कामाचे जनावरापासून चांगल्या प्रकारे काम मिळण्यासाठी त्याच्या शरीराचे समाधानकारक वाढ होण्यासाठी गाई व म्हशीचा आहार समतोल असणे आवश्यक आहे. मात्र आपल्याकडे पुरेसा हिरवा चारा उपलब्ध नसतो. अशा वेळी आपल्याकडे मुबलक प्रमाणात उपलब्ध होणारा गव्हाचे काड व भाताचा पेंडा याचा उपयोग करत त्यावर युरियाची प्रक्रिया केल्यास व प्रक्रिया केलेली वैरण जनावरांना खावू घातल्यास जनावरांची गरज भागेल तसेच त्यांना प्रथिनेयुक्त चारा उपलब्ध होईल.
वाळलेल्या वैरणीवर प्रक्रिया करण्याकरिता खालीलप्रमाणे साधनांची आवश्यकता असते
१. गव्हाचा भुसा / भाताचा पेंडा/बाजरीचे सरमड इ.
२. युरिया प्रति १०० किलो वैरणीस ४ किलो प्रमाणे
३. प्लॅस्टिकची बादली व १०० लिटर क्षमतेची टाकी
४. मिश्रण फवारण्यासाठी झारी
५. लाकडी दाताळे किंवा फावडे
६. प्लॅस्टिकचा कागद / गोणपाटाचे पोते
७. अर्धा किलो मीठ
युरिया प्रक्रिया खालीलप्रमाणे करावी.
१. प्रक्रियेकरिता सिमेंट काँक्रेटचा ओठा किंवा सारवलेली स्वच्छ जागा निवडावी.
२. वाळलेली १०० किलो वैरण ओट्यावर व्यवस्थित पसरून ठेवावी ४ ते ६ इंच उंचाचा समान थर तयार करावा.
३. प्लॅस्टिकच्या टाकीत ६० ते ६५ लिटर पाणी घेवून त्यामध्ये ४ किलोग्रॅम युरिया पूर्णपणे विरघळून घ्यावा, मोठी १०० लिटरची प्लॅस्टिक टाकी नसल्यास प्लॅस्टिकच्या बादलीत १० लिटर पाणी घेवून त्यामध्ये ४०० ग्रॅम युरिया विरघळून घ्यावा.
४. युरिया व पाण्याचे तयार केलेले निम्मे मिश्रण वाळलेल्या वैरणीवर समप्रमाणात झारीने हळू हळू फवारून घ्यावे.
५. लाकडी दाताळयांच्या सहाय्याने किंवा हाताने वैरणीचा थर उलटा करावा.
६. उर्वरित मिश्रणात अर्धा किलो मीठ विरघळून पूर्ण मिश्रण पुन्हा वरील पध्दतीने वैरणीवर फवारून घ्यावा.
७. प्रक्रिया केलेले वैरणीचा कोप-यात ढीग करावा ढिग करतांना वैरणीच्या थरावर थर देवून भरपूर दाब द्यावा जेणेकरून वैरण घटट दाबून बसेल अशा ढिगाचे पावसापासून रक्षण करणे आवश्यक आहे.
८. वैरणीचा ढिग गोणपाटांनी किंवा प्लॅस्टिक कागाच्या सहाय्याने पूर्णपणे झाकून ठेवावा पूर्ण चार आठवडे ढिग उघडू नये व हलवू नये.
९. चार आठवडे उबविल्यानंतर वाळलेल्या वैरणीचा रंग पिवळा सोनेरी होवून वैरण खाण्यास योग्य अशी तयार होते
प्रक्रिया करतांना घ्यावयाची काळजी
१. प्रत्येक प्रक्रियेच्या वेळी ताजे मिश्रण तयार करूनच प्रक्रिया करावी
२. प्रत्येकवेळी प्रक्रिया केल्यानंतर तयार केलेला ढिग भरपूर दाब देवून घटट करावा. घटट नसलेल्या ढिगातील प्रक्रिया केलेली वैरणीवर परिणामकारक प्रक्रिया होत नाही.
प्रक्रिया केलेली वैरण कशी खावू घालावी
१. ढिगातील वैरण काढतांना प्रत्येकवेळी समोरच्या बाजेचा आवश्यक तेवढा भाग काढून घेवून पुन्हा ढिग पूर्ववत सरह करून पुरेसा दाब देवून ठेवावा.
२. प्रक्रिया केलेली वैरण खावू घालण्यापूर्वी सुमारे एक तास पसरून ठेवावी जेणेकरून वैरणीतील अमोनिया वायुचा वास निघून जातो.
३. प्रक्रिया केलेल्या वैरणीची अनोखी चव एकदम जनावरांना न आवडल्याने वैरण खात नसतील तर अशी वैरण इतर प्रक्रिया न केलेल्या वैरणीत थोडे थोडे मिसळून जनावरांना खायला घालावे व हळू हळू प्रक्रिया केलेल्या वैरणीचे प्रमाण वाढवावे.
४. प्रक्रिया केलेली वैरण जनावरांना खायला देण्यास सुरवात केल्यानंतर १५ दिवसानी जनावरांचे दुग्धोत्पादन शरीर स्वास्थ व शारीरीक वाढ याबाबत निरिक्षण करावे. प्रक्रिया केलेली वैरण सलग पध्दतीने जनावरांना खायला दिल्यास उत्तम परिणाम दिसून येतील.
५. प्रक्रिया केलेली वैरण दुभत्या, खाटया, गाभण गाई म्हशींना तसेच ६ महिन्यावरील वासरांना कोणत्याही प्रमाणात खावू घालता येईल.