ऊस लागवडीत जास्त उत्पादन व उत्तम दर्जाचे ऊस मिळवण्यासाठी योग्य व्यवस्थापन आवश्यक असते. उसामध्ये जेठा कोंब मोडणे ही एक महत्त्वाची प्रक्रिया आहे. यामुळे झाडांची वाढ चांगली होते, उत्पादनात वाढ होते.
जेठा कोंब म्हणजे काय?
◼️ उसाची लागवड झाल्यानंतर जमिनीतून वर येणाऱ्या सुरुवातीच्या अंकुरांमध्ये काही अकाली फुटणारे कोंब असतात.
◼️ हे कोंब मुख्य खोडालाअन्नद्रव्ये मिळण्यास अडथळा करतात.
◼️ असे अनावश्यक, कमजोर किंवा जास्त उंच वाढलेले कोंब जे मुख्य खोडाच्या वाढीस मारक ठरतात, त्यांना जेठा कोंब म्हणतात.
जेठा कोंब मोडणे का आवश्यक आहे?
◼️ मुख्य खोडाची वाढ सुरळीत व्हावी.
◼️ झाडाला पुरेसा प्रकाश, हवा आणि पोषण मिळावे.
◼️ झाडावर गर्दी न होता योग्य अंतर ठेवता यावे.
◼️ एकसारखी व जोमदार ऊस फुटवे तयार व्हावेत.
◼️ पुढील टप्प्यावर चांगल्या दर्जाचा व जास्त टनाचा ऊस मिळावा.
जेठा कोंब मोडण्याची योग्य वेळ
◼️ ऊस लागवडीपासून साधारण ६०-६५ दिवसांनी ही प्रक्रिया करतात.
◼️ त्या वेळी झाडात २-३ आरोग्यदायी कोंब टिकवून बाकीचे जेठे कोंब मोडून टाकतात.
◼️ प्रत्येक खोडामागे साधारण २ ते ३ मुख्य जोमदार कोंब ठेवले जातात.
जेठा कोंब मोडण्याची पद्धत
◼️ हाताने किंवा छोट्या हत्याराच्या साहाय्याने कोंब मोडतात.
◼️ कोंब मोडताना मुख्य जोमदार कोंबांना इजा होणार नाही याची काळजी घेतली जाते.
◼️ मोडलेले कोंब त्वरित शेताबाहेर टाकावेत, जेणेकरून रोग व किडींचा प्रसार होणार नाही.
◼️ जेठा कोंब मोडल्यानंतर झाडावर हलकी खते व सिंचन दिल्यास मुख्य कोंबांची वाढ वेगाने होते.
जेठा कोंब मोडल्याचे फायदे
◼️ मुख्य कोंब मजबूत होतात.
◼️ रोग व किडींचा प्रादुर्भाव कमी होतो.
◼️ पोषण तत्त्वांचा योग्य उपयोग होतो.
◼️ जमिनीतील पाणी, खते व सूर्यप्रकाशाची स्पर्धा कमी होते.
◼️ उत्पादनात १५-२०% पर्यंत वाढ मिळते.
◼️ उसाची एकसारखी वाढ होऊन चांगला दर्जा प्राप्त होतो.
महत्वाचे
◼️ जेठा कोंब मोडताना प्रत्येक गाठीत २-३ जोमदार कोंब ठेवणे पुरेसे असते.
◼️ मोडणीनंतर लगेचच हलके पाणी दिल्यास मुख्य कोंबांना फायदा होतो.
◼️ नंतरच्या काळात योग्य खत व्यवस्थापन (NPK व सूक्ष्मअन्नद्रव्ये) केल्यास उत्पादनात लक्षणीय वाढ होते.
- तुकाराम वरकड
कृषी मार्गदर्शक
अधिक वाचा: वर्षाला ३२० किलो ऑक्सिजन देणारं 'हे' झाड शेतकऱ्यांना बनवेल उद्योजक; वाचा सविस्तर