Millipede Kid Niyantran : मे महिन्यात पाऊस पडला. शेतकरी आशेने शेतात उतरले... पण नशिबाने पुन्हा डाव साधला. जूनच्या सुरुवातीला पावसाने पाठ फिरवली आणि त्यातच मिलीपीड किडीने हंगामपूर्व (Pre-Season) पेरणी केलेल्या पिकांवर हल्ला चढवला आहे. (Millipede Kid Niyantran)
जमिनीखालून होणारा हा अति सूक्ष्म, पण अत्यंत घातक हल्ला अनेकांच्या शेतपिकांचे भवितव्य धोक्यात आणत आहे. आता शेतकऱ्यांपुढे फक्त एकच प्रश्न 'पुन्हा पेरावं का? (Millipede Kid Niyantran)
मे महिन्यात पाऊस पडला. शेतकरी आशेने शेतात उतरले... पण नशिबाने पुन्हा डाव साधला. जूनच्या सुरुवातीला पावसाने पाठ फिरवली आणि त्यातच मिलीपीड किडीने हंगामपूर्व पेरणी केलेल्या पिकांवर हल्ला चढवला आहे. (Millipede Kid Niyantran)
मे महिन्याच्या सुरुवातीस चांगला पाऊस झाल्यामुळे अनेक शेतकऱ्यांनी हंगामपूर्व पेरणी केली. मात्र, जून महिन्यात पावसाने दडी मारल्याने पेरलेली पिकं संकटात सापडली आहेत. त्यात भर म्हणून 'मिलीपीड' या जमिनीत राहणाऱ्या किडीचा जोरदार प्रादुर्भाव झाला आहे.(Millipede Kid Niyantran)
ही कीड बीजांकुर, उगवणारी रोपे आणि कोवळ्या पानांवर हल्ला करते, त्यामुळे रोपांची वाढ खुंटते, पिकं सुकतात, परिणामी दुबार पेरणी करण्याची वेळ येते.(Millipede Kid Niyantran)
मिलीपीड किडीचा प्रादुर्भाव का आणि कसा होतो?
* मिलीपीड (स्थानिक भाषेत वाणी किंवा पैसा म्हणून ओळखली जाणारी) कीड ही निशाचर असते.
* जमिनीत काही इंच खोल जाऊन मादी एकावेळी ३०० अंडी घालते.
* जमिनीतील आर्द्रता, उष्ण आणि दमट हवामान या किडीच्या वाढीसाठी अनुकूल ठरते.
* हे कीटक बियाणे, मुळे आणि कोवळ्या पानांवर तुटत खाण्याचे काम करतात.
* प्रादुर्भाव मोठ्या प्रमाणावर झाल्यास उगवलेली रोपे पूर्ण नष्ट होतात, पेरलेले बीजही खराब होते.
कोणत्या पिकांना धोका?
मूग
उडीद
मका
भुईमूग
अन्य खरीप पिकांची लहान रोपे
काय आहे परिणाम?
* पेरणीचा खर्च वाया
* पीक उगवले तरी वाढ खुंटते
* दुबार पेरणीसाठी वेळ, पैसा आणि बियाण्यांची गरज
* आर्थिक फटका आणि उत्पादनात घट
'या' करा उपाययोजना
* पेरणीपूर्व उपाय : कार्बोसल्फान (६% दाणेदार), क्लोरपायरीफॉस (२०% दाणेदार), किंवा फिप्रोनिल (०.३%)
प्रमाण : ५ किलो कीटकनाशक, ५० किलो शेणखतामध्ये मिसळून १ हेक्टरमध्ये पसरवावे
* उगवणीनंतर उपाय : क्लोरपायरीफॉस २० ईसी - ३७.५ मिली प्रति १० लिटर पाणी
संध्याकाळी पिकांच्या मुळाभोवती ड्रेचिंग पद्धतीने फवारणी करावी
* शारीरिक नियंत्रण उपाय : शेतातील पालापाचोळा, कचरा साफ करावा
रात्री सक्रिय असलेल्या वाणी पकडण्यासाठी गवताचे ढीग करून त्यात जमा झालेल्या वाणींचे नाश करावा
गोळा केलेल्या वाणी मीठ किंवा साबणाच्या पाण्यात टाकून नष्ट कराव्यात
* बीजप्रक्रिया करून पेरणी करावी
बीजप्रक्रिया केलेल्या बियाण्यांत प्रादुर्भाव अल्प प्रमाणात दिसतो.
शेतकऱ्यांना सल्ला
* किडीच्या प्रादुर्भावावर तात्काळ नियंत्रण मिळवा.
* कृषी विभागाच्या अधिकाऱ्यांशी संपर्क साधा.
* आवश्यकता भासल्यास योग्य वेळी दुसरी पेरणी करा.
* कीटकनाशक वापरताना तज्ञांचा सल्ला घ्या आणि सुरक्षा नियम पाळा.
हवामान कोरडे असले, तरी जमिनीत आर्द्रता असेल तर किडीचा धोका अधिक असतो. त्यामुळे जमीन नांगरणीपूर्वी आणि पेरणीनंतर कीड नियंत्रणाचा विचार करणे अत्यावश्यक आहे.
हे ही वाचा सविस्तर : Amarvel : अमरवेलचा विळखा : पिकांची हानी, नियंत्रणासाठी 'या' करा उपायायोजना