Mango Farming : भारतीय वंशाच्या प्राचीन फळांपैकी एक आपला देश आंब्यांचा सर्वाधिक उत्पादक आणि निर्यात करणारा आहे. व्हिटॅमिन ए आणि सी समृध्द गोड आणि रसदार फळे महाराष्ट्रात कोकण प्रदेश प्रमुख उत्पादक आहे. मराठवाड्यात मोठ्या प्रमाणात आंब्याची (केशर) लागवड होत आहे.
आंब्यावर किडीचा प्रादुर्भाव वाढण्याची कारणे
- व्यावसायिक लागवड
- लागवड क्षेत्रात वाढ
- पीक पद्धती मध्ये बदल
- विविध भागातील जातीची लागवड
- रासायनिक घटकांचा वापर
- हवामान बदल
आंबा पिकावरील किडी
आंबा पिकावर जगभरात ४०० हून अधिक प्रजातींचा प्रादुर्भाव आढळून आला आहे. त्यापैकी १८८ प्रजाती भारतातून नोंदवल्या गेल्या आहेत. त्यापैकी आजच्या भागातून आंब्यावरील तुडतुडे किडीच्या प्रादुर्भाव व त्याच्या नियंत्रणाची माहिती घेऊयात...
तुडतुडे
खादय वनस्पती : आंबा, चिकू
कमी अंतरावर लागवड केलेल्या बागेमध्ये जास्त प्रादुर्भाव त्यांना ओलसर आणि अंधुक जागा आवडतात आणि त्यांची संख्या दुर्लक्षित आणि पाणी साचलेल्या फळबागांमध्ये प्रचंड प्रमाणात वाढते.
- ही कीड वर्षभर दिसून येते.
- ऑक्टोबर - जानेवारीच्या थंड महिन्यांत केवळ प्रौढ खोडावर मोठ्या संख्येने बसलेले आढळून येतात.
- हिवाळ्यात जगलेले प्रौढ त्यानंतर फुलोऱ्यातून रस शोषण करतात.
- मादी फुलांचे देठ, कळ्या किंवा कोमल पानांच्या पेशीमध्ये टोकदार अवयवाद्वारे अंडी घालते.
- एक मादी सुमारे १०० ते २०० अंडी देते.
- अंडी अवस्था : ४-७ दिवस
- पिल्लावस्था : १०-२० दिवस
- वर्षभरात २ पिढया निर्माण होतात.
- थंडी व १०-१५ अंश से. तापमान यानंतर जास्त प्रमाणात अंडी घातली जाते.
तुडतुडे नुकसानीचा प्रकार
- अंडी घालण्याच्या टोकदार अवयवामुळे नुकसान
- प्रौढ व पिल्ले फुलोरा व पानातून रस शोषण करतात
- शरीरातून चिकट द्राव सोडल्यामुळे काळ्या बुरशीची वाढ
- प्रकाश संश्लेषण क्रियेवर परिणाम
- फुल व फळ धारणेवर परिणाम
- २५ ते ६० टक्के नुकसान
तुडतुडे व्यवस्थापन
- दाट लागवड करणे टाळा, झाडाच्या एकमेकात शिरलेल्या फांद्या पावसाळ्यानंतर छाटन घ्याव्यात.
- बागेत पुरेसा सूर्यप्रकाश राहील अशाप्रकारे फांद्याची विरळणी करावी.
- नियमित नांगरणी करून तण काढून फळबागा स्वच्छ ठेवा.
- नत्रयुक्त खतांचा अतिरिक्त वापर टाळावा.
- पिकाचे अवशेष / शेण जाळून फळबागेत संध्याकाळी धूर करावा.
- मित्र कीटकांचे संवर्धन करावे.
- मेटाहायझियम अनीसोप्लि किंवा बिव्हेरिया बॅसियाना या जैविक बुरशीची फवारणी करावी.
- बिगर हंगामात खोडावर एक वेळा आणि फुलोऱ्यात 15 दिवसाच्या अंतराने दोन वेळा फवारणी करावी.
- डॉ. बस्वराज वि. भेदे, सहायक प्राध्यापक (कीटकशास्त्र) कापूस संशोधन केंद्र, नांदेड.
(वसंतराव नाईक मराठवाडा कृषी विद्यापीठ, परभणी)