कोकणातील जांभ्या जमिनीमध्ये खरीप हंगामात भुईमूगापासून चांगले उत्पादन मिळविता येते. शक्यतो मध्यम ते भारी व पाण्याचा चांगला निचरा होणारी जमीन लागवडीसाठी निवडावी.
आवश्यक जमीन व पूर्वमशागत
जमीन खोल नांगरून भुसभुशीत करावी. शेवटच्या कुळवणीपूर्वी हेक्टरी पाच टन चांगले कुजलेले शेणखत अथवा कंपोस्ट मातीत मिसळून द्यावे.
वाणांची निवड
- भुईमूगाची लागवड करताना सुधारित जातींचा वापर करावा. विद्यापीठाने कोकण गौरव, कोकण ट्रॉम्बे टपोरा, कोकण भूरत्न या जाती विकसित करून प्रसारित केल्या आहेत.
- कोकणामध्ये या जाती खरीप, रब्बी, उन्हाळी हंगामासाठी लागवडीकरिता योग्य आहेत.
बीजप्रक्रिया
- उत्तम आणि दर्जेदार बियाणे हेक्टरी १०० ते १२५ किलो वापरावे. मर रोगाचा प्रादुर्भाव टाळण्यासाठी बियाण्याला थायरम ३ ग्रॅम या प्रमाणात चोळावे.
- या व्यतिरिक्त २० ग्रॅम रायझोबियम आणि ५० ग्रॅम स्फुरद विरघळवणाऱ्या जीवाणू संवर्धनाची प्रती किलोग्रॅम बियाण्यास प्रमाणे बीजप्रक्रिया करावी.
लागवड कशी करावी?
- पेरणीपूर्वी जमीन सपाट करून घ्यावी. आवश्यकता वाटल्यास पाण्याची एक पाळी द्यावी.
- पेरणी टोकन पद्धतीने करावी.
- उपट्या जातीची पेरणी दोन ओळीत ३० सेंटीमीटर अंतर ठेवून करावी.
- निमपसऱ्या व पसऱ्या जातीसाठी दोन ओळीतील अंतर ४५ सेंटीमीटर ठेवावे.
- दोन रोपांतील अंतर १० ते १५ सेंटीमीटर ठेवावे.
- खरीप हंगामातील पेरणी १० ते २० जूनपर्यंत करावी.
प्लास्टिक आच्छादन पद्धती
- कोकण विभागात भुईमूगापासून अधिक उत्पादन आणि नफा मिळविण्यासाठी पिकाची लागवड रुंद वाफा व सरीवर ८० सेंटीमीटर बाय २० सेंटीमीटर अंतरावर करून ७ मायक्रॉन जाडीचे पारदर्शक प्लास्टिक आच्छादन करावे.
- आर्थिक नफा मिळविण्यासाठी खत व्यवस्थापन, तण नियंत्रण, पीक संरक्षण याकडेही लक्ष देणे गरजेचे आहे.
खत व्यवस्थापन
- पेरणीच्या वेळी खतांच्या पूर्ण मात्रा द्याव्यात. हेक्टरी २५ किलो नत्र, ५० किलो स्फुरद, बोरोनेटेड सुपर फॉस्फेट स्वरूपात व ३० किलो पालाश द्यावे.
आच्छादनाचे फायदे
- प्लास्टिक आच्छादनामुळे जमिनीतील तापमान (५० ते ८० ग्रॅम) वाढते.
- त्यामुळे थंडीच्या कालावधीत भुईमुगाची उगवण ३ ते ४ दिवस लवकर होते.
- जमिनीतून होणारे बाष्पीभवन रोखले जाते.
- त्यामुळे पिकाला पाणी कमी लागते व पाण्याची बचत होते.
- जमिनीतील उपयुक्त जीवाणूंमध्ये वाढ होऊन त्याची कार्यक्षमता वाढते.
- भुईमूगाची वाढ जोमाने झाल्याने रोगांचे प्रमाण कमी होते.
अधिक वाचा: फळबाग लागवडीची योग्य वेळ कोणती? फळपिकांच्या पॉप्युलर जाती कोणत्या? वाचा सविस्तर