Agriculture News : राज्यातील एकूण चारही कृषी विद्यापीठे मिळून 25 पिक वाण, 18 यंत्रे व अवजारे तथा 225 उपयुक्त पीक उत्पादन तंत्रज्ञानाना मंजुरी मिळाली आहे. यामध्ये डॉ. पंजाबराव देशमुख कृषी विद्यापीठाच्या (PDKV) 11 पीक वाणांसह 9 यंत्रे व अवजारे आणि 69 पीक उत्पादन तंत्रज्ञान शिफ़रशींचा समावेश आहॆ. सदर संशोधन याच हंगामापासून अंमलबजावणीसाठी उपलब्ध करून देण्यात येणार आहे.
राज्यातील चारही कृषी विद्यापीठांच्या (Agriculture University) दिनांक 29 ते 31 में, 2025 दरम्यान वसंतराव नाईक मराठवाडा कृषि विद्यापीठ परभणी येथे आयोजित त्रिदिवसीय संयुक्त कृषी संशोधन व विकास समितीच्या महत्त्वपूर्ण 53 व्या बैठकीत डॉ.पंजाबराव देशमुख कृषी विद्यापीठ, अकोलाच्या शास्त्रज्ञानी आपला दबदबा कायम ठेवला आहे.
पीडीकेव्हीं संशोधित पीक वाण
ज्वारी - पीडीकेव्हीं शाश्वत (टीएकेएस -461) :
अधिक सरासरी धान्याचे उत्पादन(31.8 क्वि/हे), कडब्याचे उत्पादन (78.66 क्वि/हे), उत्कृष्ट भाकरीची प्रत, रंग, चव, गंध, महत्वाच्या किडी, रोगांना प्रतिकारक तथा महाराष्ट्र राज्यात कोरडवाहू रब्बी क्षेत्रकारिता प्रसारित करण्यात आला आहे.
नाचणी - पीडीकेव्हीं आदिश्री (बीएफएम8 - ई) :
उत्पादन : 2811 क्वि/हे
लवकर येणारा (100-105 दिवस), पानावरील करपा आणि तपकीरी ठिपके रोगास प्रतिकारक, महाराष्ट्र राज्यात खरीप हंगामात लागवडी करीता प्रसारित करण्यात आला आहे.
मूग - पीडीकेव्ही- वर्षा (टीएकेएम -141) खरीप :
उत्पादन : 11 क्वि/हे,
शेंड्यावर शेंगा लागणारा म्हणून शेंगा तोडणी सुलभ पिवळा विषाणूजन्य रोगास प्रतिकारक्षम मध्यम तपोळताना व न तडकणाऱ्या शेंगा. खरीप हंगामात लागवडी करिता महाराष्ट्रासाठी प्रसारित करण्यात आला आहे.
मूग - पीडीकेव्ही- फाल्गुनी (टीएकेएम -140) :
सरासरी उत्पादन 9 क्वि/हे, टपोर दाण्याचा एकाच वेळी परिपक्व होणारा तसेच पिवळा विषाणूजन्य रोगास प्रतिकारक्षम असलेला वाण उन्हाळी हंगामात लागवडी करता महाराष्ट्रासाठी प्रसारित करण्यात आला.
हरभरा : काबुली (एकेजीके) 1801 :
अधिक उत्पादन देणारा (20 क्विं/हे) लवकर परिपक्व होणारा तसेच यांत्रिक पद्धतीने काढणीस योग्य व मर रोगास प्रतिकारक वाण रब्बी हंगामात ओलिताखाली लागवडीकरिता महाराष्ट्रासाठी प्रसारित करण्यात आला आहे.
जवस - पिडीकेव्हीं -एन एल371 :
उत्पादन : 10.19 क्विं/हे, तेलाचे अधिक प्रमाण (37.5%) मर रोगास व गादमाशी स प्रतिकारक वान महाराष्ट्र राज्यासाठी प्रसारित करण्यात आला आहे.
खिरणी - एमजीके-31 पीडिकेव्हीं-आधार :
सरासरी अधिक उत्पादन(22.50 किलो/झाडं), अधिक उगवण क्षमता (87.17%), कमी दिवसात उगवण क्षमता असलेला (16.56) जोमदार वाढ असणारा तसेच कमी कालावधीत चिकू फळ पिकाच्या कलमीकरणा करता व कलमीकरणाच्या अधिक यशस्वी ते करिता तयार होणारा खुंट म्हणून प्रसारित करण्यात आला आहे.
सिताफळ - पिडीकेव्हीं -संगम (सीए-12-03) :
अधिक उत्पादन देणारा वाण (19.89 किलो प्रति झाड), मोठ्या आकाराची फळे (11.91 तें 12.79 से. मी), सरासरी 62 फळे प्रति झाड, फळाचे सरासरी वजन 616.71 ग्राम, घराचे अधिक प्रमाण (63.11%), अधिक विद्राव्य घटक (24.980 ब्रिक्स) असलेला हा वाण लागवडीकरता प्रसारित करण्यात आला आहे.
गहू - एकेएडब्ल्यू 5100 :
उत्पादन(42 तें 49 क्वि/हे), तांबेरा रोगास प्रतिकारक दाण्याची तसेच ब्रेड व चपात्याची उत्तम प्रत तथा पाण्याचा ताण सहन करणारा व उष्णतेस असंवेदनशील गहू वाण राष्ट्रीय स्तरावर महाराष्ट्र, कर्नाटक, तेलंगाना,आंध्र प्रदेश, व तामिळनाडू राज्यासाठी वेळेवर पेरणी करता प्रसारित करण्यात आला आहे.
मका - संकरित वाण पीडीकेव्ही आरंभ (बीएमएच- 18-2)
अधिक उत्पादन क्षमता (111.1 क्वि/हे), परिपक्वतेची मध्यम कालावधी (95-102 दिवस), झाडाची उंची (207-214 से मी), तरसिकम पानावरील करपा रोगास मध्यम प्रतिकारक खोडकिडीस व अमेरिकन लष्करी अळीच्या कणसाच्या नुकसानी करता मध्यम प्रतिकारक, हा संकरित मका वाण दीपकल्पीय विभागातील महाराष्ट्र, कर्नाटक, आंध्र प्रदेश, तामिळनाडू आणि तेलंगाना राज्यात खरीप हंगामासाठी प्रसारित करण्यात आला आहे. तथा मध्य पश्चिम विभागाचे मध्य प्रदेश, गुजरात, राजस्थान व छत्तीसगड राज्याकरता प्रसारित करण्यात आला आहे
ज्वारी - सीएसव्ही ६५ येलो :
पिवळ्या ज्वारीचा हा खरीप वाण जैव संपृक्त असून त्या मध्ये जस्ताचे प्रमाण २३.२ पीपीएम तसेच लोहाचे प्रमाण ३०.८ पीपीएम आहे. सदर वाणाचे धान्य उत्पादन २५-२८ क्वि. /हे असून कडब्याचे उत्पादन ११० -११५ क्वि. /हे आहे. सदर वाणांमध्ये प्रथिनांचे प्रमाण १०.४ % आहे. सदर वाणाचा परिपक्वतेचा कालावधी ११०-११२ दिवस आहे.
पी डी के व्हीं संशोधित यंत्र व अवजारे :
पंदेकृवि विकसित इंजिनचलित सोयाबीन कापणी यंत्र
सोयाबीन कापणी यंत्र एकाच वेळी सोयाबीन पिकाच्या दोन ओळींची कापणी करण्यासाठी योग्य असून पीक कापून ते ओळीत ठेवल्या जाते. ज्यामुळे पिकाची पुढील संकलन सुलभ होते. कापणी दरम्यान होणारे एकूण सरासरी नुकसान 3.16% आहे.
प्रभावित क्षेत्र क्षमता आणि क्षेत्र कार्यक्षमता अनुक्रमे 0.174 हे/तास आणि 81.31% आहे, यंत्र वापरण्याचा खर्च रुपये 950 प्रति हेक्टर असून मनुष्याद्वारे कापणी करण्याच्या पद्धती पेक्षा कापणी खर्चात 35.38 टक्के बचत होते.
पंदेकृवि विकसित जवस पिकाची मळणी करण्यासाठी विद्युत शक्तीवर चालणारे मळणी यंत्र
मळणी कार्यक्षमता (99.36%), मळणी क्षमता 25.07 किलो ग्राम प्रति तास, धान्य सफाई कार्यक्षमता (96.86%), एकूण धान्य नुकसान (1.66%), खर्चात पारंपरिक हाताने मळणी करण्याच्या पद्धतीच्या तुलनेत 37.70% बचत.
पंदेकृवि विकसित बैल चलित शून्य मशागत धान टोकन यंत्र
बैलचलित शून्य मशागत टोकनी यंत्र सरळ धान बीज टोकनी करता उपयुक्त आहे. दानबीज टोकणी करिता बियाण्याचे प्रमाण 35.88 ते 53.76 कि/हे, यंत्राची कार्यक्षमता (0.8हे/तास), क्षेत्रक्षमता (86.44%), धान रोपे टाकणे, चिखलणी आणि रोवणी वाचते तसेच खर्च, श्रम आणि कष्ट कमी होतात. धान टोकणी करीता प्रतितास 115.7 रुपये आणि प्रती हेक्टर 656.94 रुपये खर्च येतो.
पंदेकृवि विकसित बायोमास डिस्टीलेशन प्रणाली (गवती चहा आणि सिट्रोनेला सुगंधी तेल काढणे साठी)
क्षमता 200 लिटर, औषधी व सुगंधी वनस्पती पासून तेल काढण्यासाठी वापर कार्यक्षमता 85%, पारंपारिक पद्धतीपेक्षा चांगल्या दर्जाचे सुगंधी तेल काढले जाते तथा पारंपारिक पद्धतीपेक्षा बायोमास इंधनाचा वापर कमी आहे. गवती चहा आणि सिटरण्याला या औषधी वनस्पती पासून सुगंधी तेल काढण्याकरता प्रसारित करण्यात आले आहे.
पंदेकृवि विकसित एकत्रित प्राणी प्रतिबंधक तथा सौर पीक सापळा
पूर्णतः सूर्यप्रकाशावर चालणारे दोन एकर क्षेत्रासाठी उपयुक्त एकाच वेळी कीड व जंगली जनावरे नियंत्रण शक्य एकात्मिक कीड नियंत्रणासाठी उपयुक्त सोलर पॅनल द्वारे बॅटरी चार्जिंग केल्यामुळे विजेची बचत होते एकात्मिक कीटक व्यवस्थापनासाठी प्रसारित करण्यात आले आहे.
पंदेकृवि विकसित मनुष्य चलित सौर उर्जेवर चालणारे गांडूळ खत पसरविणारे यंत्र
यंत्राची प्रत्यक्ष क्षेत्र क्षमता व कार्यक्षमता अनुक्रमे 0.62 व 71 हे/तास, चकती वेग 300 फेरे/ मिनिट, वरखत फवारणी एकसारखी, पारंपारिक हाताने खत पसरविण्याच्या पद्धतीच्या तुलनेत 68 टक्के खर्चाची बचत, यंत्र सतत 12 तास चालते.
पंदेकृवि विकसित फिरते धान्य सफाई व प्रतवारी यंत्र
सोयाबीन आणि इतर धान्यांच्या साफसफाई करण्यासाठी उपयुक्त, एका शेतामधून दुसऱ्या शेतामध्ये सहज नेता येते, क्षमता 100 किलो प्रति तास , साफसफाईची कार्यक्षमता 88 तें 90 टक्के, प्रतवारी कार्यक्षमता 87 तें 89 टक्के.
पंदेकृवि विकसित मिनी बेसन मिल
- यंत्राची गुणधर्म : हरभरा डाळी पासून बेसन बनवण्याकरता उपयुक्त क्षमता 50 किलो प्रति तास उतारा 98 टक्के.
पंदेकृवि विकसित ट्रॅक्टर चरित्र फिरते सोयाबीन ड्रायर
सोयाबीन आणि इतर धान्य वाळवण्याकरता पंदेकृवि ट्रॅक्टरचलित शुष्कक उपयुक्त आहे.
क्षमता दोन टन प्रति बॅच ट्रॅक्टरची आवश्यकता 35 अश्वशक्ती तापमान नियंत्रित करता येते.
यासंह एकूण 69 पीक उत्पादन तंत्रज्ञान शिफारशींना उपरोक्त संयुक्त कृषी संशोधन व विकास समितीच्या महत्त्वपूर्ण बैठकीत मंजुरी देण्यात आली.