Satbara Signs : सातबाऱ्यावरील खुणा या जमिनीच्या मालकी हक्क, लागवड आणि इतर तपशील दर्शवतात. यात जमीन मालकाचे नाव, गटाचा नंबर, क्षेत्रफळ, आणि जमिनीवर असलेले अधिकार (उदा. कर्ज, बोजा) यांसारखी माहिती असते.
सातबाऱ्यावरील महत्त्वाच्या खुणा:
H : ही खूण जमिनीच्या मालकी हक्कांशी संबंधित आहे, जी जमिनीचा मालक कोण आहे हे दर्शवते.
H1 : या खुणेचा वापर जमिनीचे मालक बदलल्यास किंवा हस्तांतरित झाल्यास केला जातो. (पहिली हक्क नोंदणी)
H2, H3 : नंतरच्या क्रमांकाने झालेल्या हक्क नोंदी - उदा. दुसरा व्यवहार, वारसाहक्क, वाटणी वगैरे.
NH (Non-Heritable) : याचा अर्थ ही जमीन वारसा हक्काने पुढे नेता येणार नाही. या खुणेचा वापर जमिनीचा ताबा आणि वापर कोणत्या पद्धतीने केला जात आहे, हे दर्शवण्यासाठी होतो. बहुतेकवेळा ही जमीन वनजमीन किंवा सरकारी वाटाघाटीतली जमीन असते. NH असलेल्या जमिनीचा खरेदी-विक्री व्यवहार करताना फार काळजी घ्यावी लागते
P : हे दर्शवते की जमीन काही कारणास्तव 'पिक' किंवा 'पिका'वर नाही. ही जमीन काही कायद्यानुसार संरक्षित असते (उदा. कृषी जमीन, अनुसूचित जाती/जमाती यांच्यासाठी दिलेली जमीन). विक्री करताना सरकारची परवानगी आवश्यक असते.
PR (Purchase Register) : याचा अर्थ असा की, ही जमीन खरेदीने मिळवलेली आह. या खुणेचा वापर जमिनीच्या मालकी हक्कांशी संबंधित तपशील दर्शवण्यासाठी होतो.
जमिनीच्या प्रकाराशी संबंधित चिन्हं
- K खेती - म्हणजे लागवडीयोग्य जमीन
- N नॉन-अग्रिकल्चरल शहरी, व्यापारी किंवा औद्योगिक वापर
- F Forest - वनजमीन
- VJNT/SC/ST/OBC अनुसूचित जाती-जमातीच्या आरक्षित जमिनी
- ZP/GP जिल्हा परिषद / ग्रामपंचायत मालकीची जमीन
सातबारावर लक्षात ठेवाव्या अशा गोष्टी : "विवरण 2" भागात खुणा असतात. जसे फेरफार क्र. H1, M2, NH. फेरफार क्रमांकासोबत तारीख व कारण नमूद असते. या खुणांमुळेच जमीन legally clear आहे की नाही हे समजतं. जर "R", "D", "NH" अशा खुणा असतील तर ताबडतोब चौकशी करावी.
महत्त्वाची टीप
जर तुम्हाला अशी जमीन खरेदी करायची असेल जिच्यावर H1, NH, PR वगैरे लिहिलं असेल - तर, तलाठी/पटवारीकडून फेरफार नोंदी तपासा. सातबारा, आठ अ उतारा फेरफार नोंद मिळवा. वकील किंवा कायदेविषयक सल्लागाराचा सल्ला घ्या.