दिल्लीनंतर आता मुंबईच्या आकाशावर जीपीएस स्पूफिंगचे सावट; सिग्नलमध्ये बिघाडबाबत एएआयने दिला इशारा

भारतीय विमानतळ प्राधिकरणाने (AAI) १३ ते १७ नोव्हेंबर २०२५ दरम्यान मुंबईजवळील हवाई मार्गांवर GPS सिग्नलमध्ये तांत्रिक बिघाड होण्याबाबत इशारा दिला आहे.

काही दिवसापूर्वी उड्डाण करणाऱ्या वैमानिकांना जीपीएस स्पूफिंगची समस्या येत होत्या. यामुळे अनेक विमानांच्या उड्डाणांना उशीर झाला. काही विमाने रद्द करण्यात आली होती. पूर्वी, सीमावर्ती भागात या समस्या सामान्य होत्या. दिल्लीनंतर, आता मुंबई विमानतळावरही या तांत्रिक धोक्याचा सामना करावा लागत आहे. १३ ते १७ नोव्हेंबर २०२५ दरम्यान मुंबईजवळील हवाई मार्गांवर जीपीएस सिग्नलमध्ये व्यत्ययाचा इशारा दिला आहे. यामुळे विमान नेव्हिगेशन सिस्टमची दिशाभूल होऊ शकते.

Pune Accident : नवले पुलावर भीषण अपघात; अनेक वाहनं पेटली..! बचावकार्य सुरू

परिस्थिती पाहता, विमानात होणारे कोणतेही अपघात टाळण्यासाठी भारतीय विमानतळ प्राधिकरण (AAI) ला हा इशारा देणे भाग पडले. नवी दिल्लीजवळ जीपीएस स्पूफिंगच्या वृत्तानंतर हा इशारा देण्यात आला.

जीपीएस स्पूफिंग म्हणजे काय?

जेव्हा जीपीएस सिग्नलमध्ये छेडछाड केली जाते आणि बनावट स्थान पाठवले जाते तेव्हा त्याला जीपीएस स्पूफिंग म्हणतात. यामुळे प्रत्यक्ष नेव्हिगेशन डेटा बदलतो, यामुळे विमानाची प्रणाली प्रत्यक्षात मैल दूर असताना ते वेगळ्या ठिकाणी असल्याचा विश्वास करते. महत्त्वाचे म्हणजे, जॅमिंगमुळे सिग्नल पूर्णपणे ब्लॉक होतो, तर स्पूफिंगमुळे सिग्नल उपस्थित राहतो, परंतु ते फक्त खोटी माहिती प्रदान करते.

कंपन्या आणि सामान्य जनतेवरही होतो परिणाम

हे तंत्रज्ञान फक्त विमानांपुरती मर्यादित नाही. कंपन्या आणि सामान्य जनता दोघांनाही याचा परिणाम होऊ शकतो. त्याच्या धोक्यांमध्ये स्मार्टफोन अॅप्स चुकीचे स्थान दर्शवितात, स्थान-आधारित सेवांमध्ये व्यत्यय आणतात आणि अशा नेटवर्क किंवा पायाभूत सुविधांवर सायबर हल्ले होतात.

जगात अशा घटना कुठे घडतात?

GPS स्पूफिंगच्या घटना युद्धक्षेत्रात किंवा संघर्षाच्या भागात घडतात. पाकिस्तान, तुर्की, मध्य पूर्व आणि युक्रेनमध्ये, सैन्य किंवा इतर शत्रू देश जाणूनबुजून सिग्नल जाम करतात किंवा स्पूफ करतात जेणेकरून शत्रूला त्यांचे ठिकाण कळू नये, यासाठी याचा वापर केला जातो.