आंबा बागेवरील किडींची ओळख, असे करा आंब्यावरील तुडतुड्यांचे नियंत्रण, वाचा सविस्तर

Mango Farming : आजच्या भागातून आंब्यावरील तुडतुडे किडीच्या प्रादुर्भाव व त्याच्या नियंत्रणाची माहिती घेऊयात... 

Mango Farming : भारतीय वंशाच्या प्राचीन फळांपैकी एक आपला देश आंब्यांचा सर्वाधिक उत्पादक आणि निर्यात करणारा आहे. व्हिटॅमिन ए आणि सी समृध्द गोड आणि रसदार फळे महाराष्ट्रात कोकण प्रदेश प्रमुख उत्पादक आहे. मराठवाड्यात मोठ्या प्रमाणात आंब्याची (केशर) लागवड होत आहे.

आंब्यावर किडीचा प्रादुर्भाव वाढण्याची कारणे

• व्यावसायिक लागवड
• लागवड क्षेत्रात वाढ
• पीक पद्धती मध्ये बदल
• विविध भागातील जातीची लागवड
• रासायनिक घटकांचा वापर
• हवामान बदल

आंबा पिकावरील किडी

आंबा पिकावर जगभरात ४०० हून अधिक प्रजातींचा प्रादुर्भाव आढळून आला आहे. त्यापैकी १८८ प्रजाती भारतातून नोंदवल्या गेल्या आहेत. त्यापैकी आजच्या भागातून आंब्यावरील तुडतुडे किडीच्या प्रादुर्भाव व त्याच्या नियंत्रणाची माहिती घेऊयात... 

तुडतुडे

खादय वनस्पती : आंबा, चिकू

 कमी अंतरावर लागवड केलेल्या बागेमध्ये जास्त प्रादुर्भाव                                                                                                                           त्यांना ओलसर आणि अंधुक जागा आवडतात आणि त्यांची संख्या दुर्लक्षित आणि पाणी साचलेल्या फळबागांमध्ये प्रचंड प्रमाणात वाढते.

• ही कीड वर्षभर दिसून येते.
• ऑक्टोबर - जानेवारीच्या थंड महिन्यांत केवळ प्रौढ खोडावर मोठ्या संख्येने बसलेले आढळून येतात.
• हिवाळ्यात जगलेले प्रौढ त्यानंतर फुलोऱ्यातून रस शोषण करतात.
• मादी फुलांचे देठ, कळ्या किंवा कोमल पानांच्या पेशीमध्ये टोकदार अवयवाद्वारे अंडी घालते.
• एक मादी सुमारे १०० ते २०० अंडी देते.
• अंडी अवस्था : ४-७ दिवस
• पिल्लावस्था : १०-२० दिवस
• वर्षभरात २ पिढया निर्माण होतात.
• थंडी व १०-१५ अंश से. तापमान यानंतर जास्त प्रमाणात अंडी घातली जाते.

 

तुडतुडे नुकसानीचा प्रकार

• अंडी घालण्याच्या टोकदार अवयवामुळे नुकसान
• प्रौढ व पिल्ले फुलोरा व पानातून रस शोषण करतात
• शरीरातून चिकट द्राव सोडल्यामुळे काळ्या बुरशीची वाढ
• प्रकाश संश्लेषण क्रियेवर परिणाम
• फुल व फळ धारणेवर परिणाम
• २५ ते ६० टक्के नुकसान

 

तुडतुडे व्यवस्थापन

• दाट लागवड करणे टाळा, झाडाच्या एकमेकात शिरलेल्या फांद्या पावसाळ्यानंतर छाटन घ्याव्यात. 
• बागेत पुरेसा सूर्यप्रकाश राहील अशाप्रकारे फांद्याची विरळणी करावी.
• नियमित नांगरणी करून तण काढून फळबागा स्वच्छ ठेवा.
• नत्रयुक्त खतांचा अतिरिक्त वापर टाळावा.
• पिकाचे अवशेष / शेण जाळून फळबागेत संध्याकाळी धूर करावा.
• मित्र कीटकांचे संवर्धन करावे.
• मेटाहायझियम अनीसोप्लि किंवा बिव्हेरिया बॅसियाना या जैविक बुरशीची फवारणी करावी.
• बिगर हंगामात खोडावर एक वेळा आणि फुलोऱ्यात 15 दिवसाच्या अंतराने दोन वेळा फवारणी करावी.

 

- डॉ. बस्वराज वि. भेदे, सहायक प्राध्यापक (कीटकशास्त्र) कापूस संशोधन केंद्र, नांदेड.  

    (वसंतराव नाईक मराठवाडा कृषी विद्यापीठ, परभणी)