भूकंपाआधीच ‘बुलेट ट्रेन’ला लागेल ब्रेक, बुलेट ट्रेन प्रकल्पासाठी भूकंप पूर्वसूचना देणारी प्रणाली

Bullet Train: मुंबई-अहमदाबाद बुलेट ट्रेन प्रकल्पासाठी भूकंप पूर्वसूचना देणाऱ्या प्रणालीचा वापर केला जाणार आहे. भारतात प्रथमच २८ भूकंपमापक बुलेट ट्रेन प्रकल्पासाठी बसविण्यात येणार आहेत.

 मुंबई - मुंबई-अहमदाबाद बुलेट ट्रेन प्रकल्पासाठी भूकंप पूर्वसूचना देणाऱ्या प्रणालीचा वापर केला जाणार आहे. भारतात प्रथमच २८ भूकंपमापक बुलेट ट्रेन प्रकल्पासाठी बसविण्यात येणार आहेत. जपानी शिंकानसेन तंत्रज्ञानावर आधारित ही अर्ली अर्थक्वेक डिटेक्शन सिस्टम प्राथमिक लाटांद्वारे भूकंपजन्य धक्के ओळखून स्वयंचलित वीजपुरवठा बंद करण्यास सक्षम करेल. वीजपुरवठा खंडित झाल्याचे लक्षात येताच आपत्कालीन ब्रेक कार्यान्वित होऊन बाधित भागात धावणारी बुलेट ट्रेन जागीच थांबेल. 

२८ पैकी २२ भूकंपमापक अलाइनमेंटवर बसविण्यात येणार आहेत. महाराष्ट्रातील मुंबई, ठाणे, विरार आणि बोईसर जिल्ह्यात आठ, तर १४ गुजरातमधील वापी, बिलीमोरा, सुरत, भरूच, वडोदरा, आनंद, अहमदाबाद आणि अहमदाबाद. सिस्मोमीटर ट्रॅक्शन सब-स्टेशन्स आणि अलाइनमेंटच्या बाजूने स्विचिंग पोस्टमध्ये बसविण्यात येणार आहेत. उर्वरित सहा भूकंपमापक खेड, रत्नागिरी, लातूर आणि पांगरी आणि गुजरातमधील अडेसर आणि जुने भुज या भूकंपप्रवण भागात बसवले जातील. एमएएचएसआर संरेखनाजवळील ज्या भागात गेल्या १०० वर्षांत ५.५ रिश्टर स्केलपेक्षा जास्त भूकंप झाले आहेत, त्या भागांचे जपानी तज्ज्ञांनी सर्वेक्षण केले. सूक्ष्म भूकंप चाचणीद्वारे सविस्तर सर्वेक्षण व मातीच्या उपयुक्ततेचा अभ्यास करून वरील ठिकाणांची निवड करण्यात आली.

मुंबई आणि अहमदाबाद दरम्यान प्रस्तावित बुलेट ट्रेन कॉरिडॉरवर जपानच्या शिंकानसेन तंत्रज्ञानावर आधारित २८ भूकंपमापकांमुळे मार्ग सुरक्षित होईल. भूकंपप्रवण भागातील अलाइनमेंटमध्ये ही यंत्रणा बसवली जाईल. भूकंपाचे पहिले लक्षण लक्षात येताच हे उपकरण सक्रिय होते. ही उपकरणे ऑटो पॉवर कट मॉडेलवर काम करतात. भूकंपाचे संकेत मिळताच प्रथम वीज उपकेंद्राचा पुरवठा खंडित केला जाईल. त्यामुळे ट्रेनचा वीजपुरवठा खंडित होईल आणि ट्रेनचे आपत्कालीन ब्रेक कार्यान्वित होतील आणि ट्रेन थांबेल.
- वरिष्ठ अधिकारी, एनएचएसआरसीएल