Vedanta Resources : गेल्या वर्षी हिंडेनबर्ग रिसर्च कंपनीच्या काही अहवालांमुळे अदानी उद्योग समुहाला मोठा फटका बसला होता. आता अशाच एका अमेरिकन कंपनीच्या अहवालाने पुन्हा एकदा भारतीय शेअर बाजारात खळबळ उडवून दिली आहे. आज शेअर बाजारात वेदांत आणि हिंदुस्तान झिंक या दोन्ही कंपन्यांसाठी चांगला दिवस नव्हता. बाजार उघडताच या दोन्ही कंपन्यांच्या शेअर्समध्ये मोठी घसरण दिसून आली. वेदांताचे शेअर्स ७.७ टक्क्यांनी घसरून ४२१ रुपयांवर आले, तर हिंदुस्तान झिंकचे शेअर्सही ४.८ टक्क्यांनी घसरून ४१५.३० रुपयांवर आले. या घसरणीमागे एका अमेरिकन शॉर्ट सेलर कंपनीचा अहवाल असल्याचे सांगितले जात आहे.
व्हाइसरॉय रिसर्चच्या अहवालाने खळबळखरं तर, अलीकडेच अमेरिकन शॉर्ट-सेलर कंपनी व्हाइसरॉय रिसर्च चा एक अहवाल समोर आला आहे. या अहवालात त्यांनी वेदांत ग्रुपच्या आर्थिक व्यवस्थेवर गंभीर प्रश्नचिन्ह उपस्थित केले आहेत. इतकेच नाही, तर त्यांनी वेदांतची मूळ कंपनी वेदांत रिसोर्सेसची थेट पोंझी योजनेशी तुलना केली आहे. पोंझी योजना म्हणजे अशी फसवी योजना जिथे नवीन गुंतवणूकदारांच्या पैशातून जुन्या गुंतवणूकदारांना परतावा दिला जातो, प्रत्यक्षात कोणताही खरा व्यवसाय नसतो.
अहवालात काय म्हटले आहे?व्हाइसरॉयने आपल्या अहवालात म्हटले आहे की, "संपूर्ण ग्रुपची रचना आर्थिकदृष्ट्या अस्थिर आहे, कामकाजाच्या दृष्टीने आव्हानात्मक आहे आणि यामुळे त्यांच्या कर्जदारांसाठी एक महत्त्वपूर्ण पण कमी लेखलेला धोका आहे." अहवालात वेदांत रिसोर्सेसचे वर्णन "एक परजीवी होल्डिंग कंपनी" असे केले आहे, जिचा स्वतःचा कोणताही मोठा व्यवसाय नाही आणि ती पूर्णपणे वेदांत लिमिटेडकडून घेतलेल्या पैशांवर अवलंबून आहे.
कंपनी होस्टला रिकामे करत आहे?व्हाइसरॉयचा आरोप आहे की वेदांत रिसोर्सेस त्यांच्या कर्जाच्या गरजा पूर्ण करण्यासाठी वेदांत लिमिटेडकडून सतत पैसे काढत आहे. यामुळे वेदांत लिमिटेडला वारंवार कर्ज घ्यावे लागत आहे, परिणामी तिचे खरे मूल्य कमी होत आहे. गंमत म्हणजे, हीच वेदांत लिमिटेड स्वतः वेदांत रिसोर्सेसच्या कर्जदारांना हमी देते.
अहवालात पुढे म्हटले आहे की, वेदांत लिमिटेडला गेल्या तीन वर्षांत ५.६ अब्ज डॉलरचा मुक्त रोख प्रवाह तोटा झाला आहे. या पैशांचा वापर वेदांत रिसोर्सेसच्या लाभांशाच्या मागण्या पूर्ण करण्यासाठी केला जात होता. विशेष म्हणजे, हे लाभांश प्रत्यक्ष नफ्यातून दिले जात नव्हते, तर नवीन कर्जे, कमी झालेले रोख साठे आणि खेळते भांडवल यातून दिले जात होते. व्हाइसरॉयने या संपूर्ण रणनीतीला पोंझी योजनेसारखे म्हटले आहे. त्यांच्या मते, सध्या वेदांत लिमिटेडचे शेअरहोल्डर्स यात अडकले आहेत.
खोटे आकडे आणि छुपे खर्च?या अहवालात असाही गंभीर आरोप करण्यात आला आहे की, कंपनीने तिच्या मालमत्तेचे मूल्य वाढवून दाखवले आणि अब्जावधी डॉलर्सचे खर्च तिच्या ताळेबंदातून लपवले. एका उदाहरणात, वेदांत रिसोर्सेसने आर्थिक वर्ष २०२५ मध्ये ४.९ अब्ज डॉलर्सच्या एकूण कर्जावर ८३५ दशलक्ष डॉलर्सचा व्याज खर्च नोंदवला. याचा अर्थ त्यांना १५.८% चा प्रभावी व्याजदर मिळाला, तर कंपनी तिच्या बहुतेक बाँड आणि कर्जांवर ९-११% चा दर दाखवते.
वाचा - बँक FD विसरा! १०,००० रुपयांच्या SIP ने कमवा १३ लाख, 'या' फंडांनी वर्षात दिला ३२ टक्केपर्यंत परतावा
व्हाइसरॉयने म्हटले की, "कंपनीचा व्याज खर्च न्याय्य ठरेल अशा फक्त तीनच परिस्थिती आम्हाला दिसतात आणि तिन्ही परिस्थिती गंभीर आर्थिक अनियमितता दर्शवितात."