Emergency Quota ticket : अचानक प्रवासाची गरज भासल्यास प्रवाशांना जागा मिळणे सोपे व्हावे, यासाठी भारतीय रेल्वेने आपत्कालीन कोटा संबंधित नियमांमध्ये महत्त्वाचे बदल केले आहेत. आता प्रवासाच्या एक दिवस आधी, निर्धारित वेळेतच EQ तिकिटासाठी अर्ज करणे आवश्यक असेल. यामुळे चार्ट तयार करणे आणि गाड्यांचे व्यवस्थापन देखील सोपे होईल. यापूर्वी तत्काळ तिकीट बुकिंगमध्येही रेल्वेने मोठे बदल केले आहेत.
आपत्कालीन कोट्यासाठी नवीन नियम काय आहेत?रेल्वे मंत्रालयाच्या नवीन परिपत्रकानुसार, आता जर एखाद्या प्रवाशाला आपत्कालीन कोट्यात (EQ) जागा हवी असेल तर त्याला प्रवासाच्या एक दिवस आधी अर्ज करावा लागेल.
- जर तुमची ट्रेन रात्री १२:०० ते दुपारी २:०० (१४:०० वाजे) दरम्यान सुटणार असेल, तर तुमची आपत्कालीन कोटा विनंती आदल्या दिवशी दुपारी १२:०० वाजेपर्यंत EQ सेलला पोहोचली पाहिजे.
- जर ट्रेन दुपारी २:०१ ते रात्री ११:५९ दरम्यान सुटणार असेल, तर EQ विनंती आदल्या दिवशी दुपारी ४ वाजेपर्यंत सादर करणे आवश्यक आहे.
- महत्त्वाची गोष्ट म्हणजे, ट्रेन सुटण्याच्या त्याच दिवशी पाठवलेली विनंती स्वीकारली जाणार नाही. म्हणजेच, आता शेवटच्या क्षणी केलेल्या विनंतीवर तिकीट मिळण्याची आशा नाही.
- जर ट्रेन रविवार किंवा सुट्टीच्या दिवशी असेल, तर अर्ज फक्त मागील कामकाजाच्या दिवशी पाठवावा लागेल.
EQ कसे काम करते?आपत्कालीन कोटा प्रामुख्याने सरकारी अधिकारी, खासदार, HOR धारक (Highest Official Request) इत्यादींसाठी राखीव असतो. जर त्यांच्याकडून विनंती नसेल, तर वैद्यकीय आणीबाणी, नोकरीच्या मुलाखती, कौटुंबिक गरजा असलेल्या इतर प्रवाशांना प्राधान्य दिले जाते. ही प्रक्रिया ज्येष्ठता आणि गरजेवर आधारित असते.
जुलै २०२५ पासून रेल्वेमध्ये इतर मोठे बदलआरक्षण चार्ट आता लवकर बनवला जाईल : रेल्वे बोर्डाने निर्णय घेतला आहे की आता गाड्यांचा आरक्षण चार्ट ट्रेन सुटण्याच्या ८ तास आधी बनवला जाईल. जर तुमची ट्रेन दुपारी २ वाजण्यापूर्वी निघणार असेल, तर तिचा चार्ट आदल्या दिवशी रात्री ९ वाजता तयार केला जाईल. यामुळे प्रवाशांना प्रतीक्षा यादीची स्थिती आधीच कळेल आणि त्यांना त्यानुसार नियोजन करणे सोपे होईल.
एजंट्सच्या तिकीट बुकिंगवर वेळेचे निर्बंध : १ जुलै २०२५ पासून, रेल्वेने एक नियम लागू केला आहे की अधिकृत एजंट विशिष्ट वेळेत तिकीट बुक करू शकणार नाहीत. यामुळे सामान्य प्रवाशांना प्रथम संधी मिळेल आणि तिकीट कमी करता येईल.
आता तत्काळ तिकिटांसाठी ओटीपी आवश्यक : १५ जुलै २०२५ पासून, रेल्वेच्या संगणकीकृत काउंटर किंवा अधिकृत एजंटद्वारे बुक केलेल्या सर्व तत्काळ तिकिटांसाठी आता ओटीपी (वन टाईम पासवर्ड) द्वारे पडताळणी आवश्यक असेल. यामुळे बनावट बुकिंगला आळा बसेल आणि प्रक्रियेत अधिक पारदर्शकता येईल.
आयआरसीटीसीवरून तिकिटे बुक करण्यासाठी आता आधार आवश्यक : १ जुलै २०२५ पासून, जर तुम्हाला आयआरसीटीसीच्या अधिकृत वेबसाइट किंवा मोबाईल ॲपवरून तत्काळ तिकिटे खरेदी करायची असतील, तर तुम्हाला प्रथम तुमचा आधार क्रमांक पडताळावा लागेल. आधार प्रमाणीकरणाशिवाय तिकिटे उपलब्ध होणार नाहीत.
या बदलांचा कोणाला फायदा होईल?या नवीन नियमांमुळे अनेक प्रवाशांना फायदा होईल
- शेवटच्या क्षणी जागा शोधणाऱ्यांसाठी एक स्पष्ट वेळापत्रक सुनिश्चित केले जाईल.
- प्रतीक्षा यादीतील मंजुरीबद्दल लवकर जाणून घेऊन लोक त्यांच्या भविष्यातील प्रवासाचे नियोजन करू शकतील.
- सार्वजनिक सण आणि सुट्ट्यांच्या काळात आपत्कालीन कोटा अर्जात अतिरिक्त स्पष्टता येईल.
- फसवणूक त्वरित थांबवण्याचे प्रयत्न होतील आणि तिकीट बुकिंग सोपे आणि पारदर्शक होईल.
वाचा - ऑगस्टमध्ये बँका 'इतके' दिवस बंद राहणार! महत्त्वाचे काम असेल तर लगेच करा, अन्यथा अडचण होईल!
हे बदल प्रवाशांना अधिक सुविधा देतील आणि रेल्वेच्या तिकीट प्रणालीला अधिक कार्यक्षम बनवतील अशी अपेक्षा आहे.