ITR File : देशातील कोट्यवधी करदात्यांसाठी एक महत्त्वाची बातमी आहे! कर निर्धारण वर्ष २०२५-२६ साठी इन्कम टॅक्स रिटर्न (ITR) भरणे (फाइल करणे) सुरू झाले आहे. जर तुम्ही तुमचा प्राप्तीकर परतावा भरण्याचा विचार करत असाल, तर आता तुम्ही घरबसल्या, अगदी सोप्या पद्धतीने तुमचा ITR ऑनलाइन भरू शकता. आज आपण तुम्हाला ऑनलाइन ITR भरण्याची संपूर्ण 'स्टेप-बाय-स्टेप' प्रक्रिया सोप्या भाषेत सांगणार आहोत. हे टप्पे फॉलो करून तुम्ही तुमचा रिटर्न सहजपणे दाखल करू शकाल.
ITR भरण्यासाठी कोणती कागदपत्रे लागतील?तुमचा आयकर रिटर्न भरण्यापूर्वी तुमच्याकडे खालील महत्त्वाची कागदपत्रे तयार असावीत.
- फॉर्म १६ (Form 16): नोकरदारांसाठी कंपनीकडून मिळणारा हा फॉर्म.
- फॉर्म २६एएस (Form 26AS): तुमच्या पॅनवर कापलेल्या कराचा तपशील.
- वार्षिक माहिती विवरण (Annual Information Statement - AIS): तुमच्या सर्व आर्थिक व्यवहारांची एकत्रित माहिती.
- कर माहिती विवरण (Taxpayer Information Summary - TIS): AIS चा सारांश.
- बँक विवरण (Bank Statements): बँक खात्याचे स्टेटमेंट.
- व्याज प्रमाणपत्र (Interest Certificates): बचत खाते किंवा फिक्स डिपॉझिटवरील व्याजाचे प्रमाणपत्र.
ही कागदपत्रे तुम्हाला तुमचे उत्पन्न आणि आतापर्यंत किती कर कापला गेला आहे, हे तपासण्यास मदत करतात. कागदपत्रे तयार झाल्यावर, योग्य ITR फॉर्म निवडणे ही पुढील पायरी आहे. २०२४-२५ या आर्थिक वर्षासाठी विविध करदात्यांसाठी सात ITR फॉर्म (ITR-१ ते ITR-७) उपलब्ध आहेत. तुमच्या उत्पन्न स्रोतानुसार योग्य फॉर्म निवडावा लागतो.
तुमचा आयकर रिटर्न (ITR) स्वतः कसा भरायचा?खाली दिलेल्या ८ सोप्या पायऱ्या फॉलो करा:पायरी-१: आयकर वेबसाइटवर लॉग इन करा.
- सर्वात आधी आयकर विभागाच्या अधिकृत वेबसाइटवर (incometax.gov.in) जा.
- वेबसाइटवर 'लॉगिन' (Login) बटणावर क्लिक करा.
- तुमचा पॅन नंबर युजर आयडी (User ID) म्हणून टाका आणि 'Continue' वर क्लिक करा.
- तुमचा पासवर्ड (Password) टाका आणि पुन्हा 'Continue' वर क्लिक करून लॉग इन करा.
पायरी-२: ‘फाइल इन्कम टॅक्स रिटर्न’ टॅबवर जा.
- लॉग इन झाल्यावर, स्क्रीनवरील 'ई-फाइल' (e-File) टॅबवर जा.
- त्यानंतर 'इनकम टॅक्स रिटर्न' (Income Tax Return) निवडा आणि 'फाइल इन्कम टॅक्स रिटर्न' (File Income Tax Return) वर क्लिक करा.
पायरी-३: योग्य 'मूल्यांकन वर्ष' आणि 'फायलिंग मोड' निवडा.
- तुमच्यासाठी योग्य असलेले 'मूल्यांकन वर्ष' (Assessment Year) निवडा (उदा. २०२५-२६).
- फायलिंगसाठी 'ऑनलाइन' (Online) मोड वापरा.
- मूळ रिटर्न (Original Return) भरायचा आहे की सुधारित रिटर्न (Revised Return) भरायचा आहे, तो प्रकार निवडा. (बहुतेक लोकांसाठी मूळ रिटर्न असतो).
पायरी-४: तुमची 'स्थिती' (Status) निवडा.
- तुम्ही 'वैयक्तिक' (Individual), 'एचयूएफ' (HUF - हिंदू अविभक्त कुटुंब) किंवा 'इतर' यापैकी तुमची लागू फाइलिंग स्थिती निवडा.
- बहुतेक नोकरदार आणि सामान्य करदात्यांसाठी 'वैयक्तिक' (Individual) हा पर्याय असतो. हा पर्याय निवडून 'सुरू ठेवा' (Continue) वर क्लिक करा.
पायरी-५: योग्य 'आयटीआर प्रकार' निवडा.आता, तुम्हाला कोणता ITR फॉर्म (ITR Type) भरायचा आहे, तो निवडा. हा फॉर्म तुमच्या उत्पन्नाच्या स्रोतांवर आधारित असतो.
- ITR-१ (सहज): पगारदार व्यक्ती, पेन्शनधारक, घरभाडे किंवा इतर स्रोतातून (उदा. बँक व्याज) उत्पन्न असलेल्यांसाठी.
- ITR-२: ITR-१ साठी पात्र नसलेल्या (उदा. भांडवली नफा असलेल्या) व्यक्तींसाठी.
- ITR-३: व्यवसाय किंवा पेशातून उत्पन्न असलेल्या व्यक्तींसाठी.
- ITR-४ (सुगम): छोटे व्यवसाय किंवा पेशातून उत्पन्न असलेल्यांसाठी (अनुमानित उत्पन्नावर कर भरणारे).
- तुम्हाला कोणता फॉर्म लागू आहे, हे जाणून घेण्यासाठी आयकर विभागाच्या वेबसाइटवरील 'Help Me Choose' या पर्यायाचा वापर करू शकता.
पायरी-६: ITR दाखल करण्याचे कारण निवडा.
- तुमचे रिटर्न दाखल करण्याचे कारण पायरी-दर-पायरी सांगा. उदा. 'करपात्र उत्पन्न सूट मर्यादेपेक्षा जास्त' (Taxable income is more than basic exemption limit), किंवा तुम्ही काही विशिष्ट निकष पूर्ण करत असाल तर ते निवडा.
पायरी-७: पूर्व-भरलेल्या (Pre-filled) तपशीलांची पडताळणी करा.
- तुमचा पॅन, आधार, नाव, संपर्क तपशील आणि बँक खात्याचा तपशील यासारखी आधीच भरलेली माहिती तपासा.
- तुमचे उत्पन्न (Salary, Interest), मिळालेल्या सूट (Exemptions) आणि वजावटीचे (Deductions) तपशील (उदा. कलम ८०सी अंतर्गत केलेली गुंतवणूक) काळजीपूर्वक तपासा. हे तपशील फॉर्म १६, AIS, TIS मधून पडताळून पहा.
- सर्व माहिती योग्य असल्याची खात्री झाल्यावर 'सबमिट' (Submit) करा.
पायरी-८: आयटीआरची ई-पडताळणी (E-Verification) करा.
- ही शेवटची आणि अत्यंत महत्त्वाची पायरी आहे. रिटर्न सबमिट केल्यावर, त्याची ई-पडताळणी ३० दिवसांच्या आत करणे बंधनकारक आहे.
- तुम्ही आधार ओटीपी (Aadhaar OTP), बँक खात्याद्वारे (EVC), नेट बँकिंग (Net Banking) वापरून ई-पडताळणी करू शकता.
- पर्यायी म्हणून, तुम्ही ITR-V ची भौतिक प्रत (Signed hard copy) काढून सीपीसी (CPC), बेंगळुरू येथे पोस्टाने पाठवू शकता.
वाचा - गुगल-फेसबुकनंतर आता 'डिस्ने'ची नोकरकपात! 'या' कारणामुळे मनोरंजन क्षेत्रातील हजारो लोक बेरोजगार
अशा प्रकारे, तुम्ही कोणत्याही CA च्या मदतीशिवाय तुमचा आयकर रिटर्न घरबसल्या ऑनलाइन दाखल करू शकता!