property income tax : जर तुम्ही मालमत्ता विक्रीतून झालेल्या नफ्यावर (भांडवली नफा - Capital Gain) कर भरत असाल, तर तुमच्यासाठी एक महत्त्वाची बातमी आहे. आयकर विभागाने दीर्घकालीन भांडवली नफा (LTCG) मोजण्यासाठी आवश्यक असलेला खर्च महागाई निर्देशांक (Cost Inflation Index - CII) जाहीर केला आहे. हा नवीन नियम आणि निर्देशांक १ एप्रिल २०२६ पासून लागू होईल.
CII म्हणजे काय आणि ते कशासाठी वापरले जाते?सोप्या भाषेत सांगायचे झाल्यास, CII हा एक आकडा आहे जो महागाईनुसार तुमच्या मालमत्तेची खरेदी किंमत समायोजित (adjust) करतो. तुम्ही एखादी मालमत्ता बऱ्याच वर्षांपूर्वी खरेदी केली असेल आणि आता विकत असाल, तर महागाईमुळे त्या मालमत्तेची मूळ किंमत आजच्या घडीला खूप कमी वाटू शकते. CII चा वापर करून, आयकर विभाग तुमच्या मालमत्तेची खरेदी किंमत महागाईनुसार वाढवून दाखवतो. यामुळे तुम्हाला होणारा करपात्र नफा (taxable profit) कमी दिसतो, आणि तुम्हाला कमी कर भरावा लागतो.
आर्थिक वर्ष २०२५-२६ साठी (मूल्यांकन वर्ष २०२६-२७) सरकारने CII '३७६' हा आकडा अधिसूचित केला आहे. हा आकडा आर्थिक वर्ष २०२५-२६ मध्ये विकल्या गेलेल्या मालमत्तेच्या मूळ खरेदी किमतीची महागाईनुसार किंमत काढण्यासाठी वापरला जाईल.
CII चा वापर कुठे आणि कसा होतो?आयकर कायद्याच्या कलम ४८ मध्ये भांडवली नफा कसा मोजायचा हे सांगितले आहे. जेव्हा तुम्ही एखादी मालमत्ता दीर्घकाळ ठेवल्यानंतर विकता (उदा. घर, जमीन), तेव्हा तुम्हाला त्यावर इंडेक्सेशनचा (Indexation) फायदा मिळतो. हा फायदा फक्त दीर्घकालीन भांडवली नफ्यावरच मिळतो.
CII वापरून महागाईनुसार खरेदी किंमत मोजण्याचे सूत्रमहागाईनुसार समायोजित केलेली खरेदी किंमत = मालमत्तेची मूळ खरेदी किंमत X (विक्रीच्या वर्षाचा CII / खरेदीच्या वर्षाचा CII)उदाहरणार्थ:
- समजा, तुम्ही आर्थिक वर्ष २००२-०३ मध्ये ३० लाख रुपयांना एक घर खरेदी केले.
- आर्थिक वर्ष २००२-०३ चा CII होता '१०५'.
- आर्थिक वर्ष २०२५-२६ चा नवीन CII आहे '३७६'.
जर तुम्ही ते घर आर्थिक वर्ष २०२५-२६ मध्ये विकले, तर तुमच्या घराची महागाईनुसार समायोजित केलेली खरेदी किंमत अशी असेल.(३७६ / १०५) X ३०,००,००० रुपये = १,०७,४२,८५७.१४ रुपये.
याचा अर्थ, कागदोपत्री तुम्ही ३० लाख रुपयांना खरेदी केलेले घर महागाईमुळे १,०७,४२,८५७.१४ रुपयांचे झाले असे मानले जाईल. आता तुम्ही तुमचे घर ज्या किमतीला विकले, त्यातून ही समायोजित किंमत वजा केली जाईल. यामुळे तुमचा करपात्र नफा कमी होऊन, तुम्हाला कमी कर भरावा लागेल.
वाचा - 'माऊस जगलर' वापरून एकाचवेळी ५ कंपन्यात नोकरी; वर्षात ७ कोटींची कमाई; कसा झाला भांडाफोड?
महत्त्वाची नोंद: भांडवली नफ्याचे नियम २३ जुलै २०२४ पासून बदलले असले तरी, काही विशिष्ट प्रकरणांमध्ये अजूनही CII चा वापर आवश्यक आहे. यामुळे करदात्यांना योग्य कर दायित्व निश्चित करण्यात मदत होते.