Poultry Feed : कुक्कुटपालनाच्या खाद्यात (Poultry Feed) मक्याचा वाटा मोठा आहे. खाद्यामध्ये सुमारे ६० ते ६५ टक्के मका वापरला जातो. विशेष म्हणजे इथेनॉलसाठी मक्याच्या अधिकाधिक वापर होत असल्याने पोल्ट्री फार्म (Poultry Farming) व्यावसायिकांना मक्यासाठी अधिकची रक्कम द्यावी लागत आहेत. परिणामी पोल्ट्रीफार्मच्या खाद्यासाठी मक्याची कमतरता भासू लागली आहे. याच पार्श्वभूमीवर पोल्ट्री फार्मला मक्याला पर्यायी खाद्य म्हणून काय देता येईल, त्याबद्दल थोडक्यात पाहुयात....
कुक्कुटपालनाच्या खाद्यातमका (Maize Crop) मोठ्या प्रमाणात वापरला जातो. दुसरीकडे गेल्या काही वर्षात इथेनॉलमध्ये वापरल्यामुळे मका बाजारात महाग झाला आहे, असा आरोप कुक्कुटपालन व्यावसायिकांचा आहे. यामुळे पोल्ट्री फीडचा (Poultry Farm Feed) खर्चही वाढला आहे. बाजारात किरकोळ विक्रीसाठी विकली जाणारी अंडीही महाग झाली आहेत. ६० ते ६५ टक्के मका कुक्कुटपालन खाद्यात वापरला जातो. गेल्या दोन वर्षांपासून, कुक्कुटपालन क्षेत्रात खाद्य आणि मक्याबाबत गोंधळ निर्माण झाला आहे.
बाजरी आणि ज्वारीत काय-काय? दरम्यान मक्याच्या किमतीत वाढ झाल्यामुळे अंडी आणि कोंबडीच्या किमतीही वाढल्या आहेत. कुक्कुटपालकांना नुकसान सहन करावे लागत असल्याचे चित्र आहे. मक्याला पर्याय म्हणून बाजरी आणि ज्वारीचा पर्याय सुचवला आहे. बाजरी आणि ज्वारी हे मक्यापेक्षा सरासरी दर्जाचे मानले जातात. दोघांनाही समान पोषण मिळते. उदाहरणार्थ, मक्यामध्ये ९.२ ग्रॅम, बाजरीत ११.८ ग्रॅम आणि ज्वारीत १०.४ ग्रॅम प्रथिने असतात.
त्याचप्रमाणे, मक्यामध्ये २६ मिलीग्राम कॅल्शियम, बाजरीत ४२ मिलीग्राम कॅल्शियम आणि ज्वारीत २५ मिलीग्राम कॅल्शियम असते. तर, मक्यामध्ये ३५८ किलोकॅलरी, बाजरीत ३६३ किलोकॅलरी आणि ज्वारीमध्ये ३२९ किलोकॅलरी असते. चरबीच्या बाबतीत, मक्यामध्ये ४.६ ग्रॅम, बाजरीत ४.८ ग्रॅम आणि ज्वारीमध्ये ३.१ ग्रॅम असते. मक्याच्या तुलनेत बाजरी आणि ज्वारीमध्ये फायबरचे प्रमाण जास्त असते.
कोंबडीच्या खाद्याची समस्या पोल्ट्री फीडमध्ये बाजरी आणि ज्वारीचा समावेश करून अनेक समस्या सोडवता येऊ शकतात. मक्याचा वापर सध्या कुक्कुटपालन आणि पशुखाद्यात केला जातो, शिवाय अधिकाधिक इथेनॉलचे उत्पादन केले जात आहे आणि औद्योगिक क्षेत्रातील मागणीसोबतच अन्नाची मागणीही वाढत आहे. म्हणून, जेव्हा मागणी वाढते तेव्हा दर वाढणे स्वाभाविक आहे. अशा परिस्थितीत, बाजरी आणि ज्वारी हे कुक्कुटपालन करणाऱ्यांसाठी फायदेशीर ठरू शकतात.