Traditional Bail Pola : राज्यात पोळ्याच्या पूर्वसंध्येला शेतकऱ्यांनी आपल्या बैलांना तेल आणि हळदीच्या लेपाने खांदे मळणी करून वर्षभरच्या श्रमाबद्दल कृतज्ञता व्यक्त केली. (Traditional Bail Pola)
बैलपोळा हा सण शेतकऱ्यांच्या जीवनात विशेष महत्त्वाचा असून, या दिवशी बैलांकडून काम घेतले जात नाही; त्याऐवजी त्यांना आराम देऊन सन्मानित केले जाते.(Traditional Bail Pola)
बैलांची सजावट आणि पूजन
गुरुवारी सकाळपासून शेतकऱ्यांनी बैलांना आंघोळ घालून स्वच्छ केले. काहींनी त्यांच्या कान आणि शेपटीच्या गोंड्यांना विशिष्ट आकार दिला, तर फुलांच्या माळा लावून बैलांना सजवले. सायंकाळी सुवासिनींनी बैलांचे औक्षण व पूजन केले.
देऊळगाव बाजार तालुक्यातील शेतकऱ्यांनी पारंपरिक पद्धतीने बैलांचे पूजन करून खांदे मळणी केली.
फुलंब्री तालुक्यात शेतकरी महिला-पुरुषांनी बैलांचे पूजन करून खांदे मळणी केली; बैलांना फुलांच्या माळा घालून सजवले.
सोयगावात संध्याकाळी ६ ते ८ वाजेपर्यंत खांदेमळणी पार पडली. युवा कवी डॉ. स्वप्नील चौधरी यांनी देखील शेतात बैलांचे पूजन केले.
उंडणगावात लघु तलाव कोरडे असल्याने शेतकऱ्यांनी विहिरीतून पाणी घेऊन बैलांना आंघोळ घातली.
खांदेमळणीची पारंपरिक महत्त्व
बैलांच्या खांद्यावर वर्षभर नांगर ओढताना येणारा ताण आणि जोखडामुळे होणाऱ्या जखमा, सूज व थकवा दूर करण्यासाठी पोळ्याच्या पूर्वसंध्येला तेल, हळद किंवा औषधी तुपाने खांदेमळणी केली जाते. यामध्ये बैलांच्या श्रमाबद्दल कृतज्ञता व्यक्त होते आणि त्यांना तंदुरुस्त बनवले जाते.
बैलांचे खांदे, मान आणि पाठ मऊ आणि आरामदायी करण्यासाठी तेल व हळद वापरली जाते.
शेपटीचे गोंडे आणि कान विशेष आकार देऊन सजवले जातात.
बैलांना फुलांची माळ घालणे आणि पूजन करणे ही परंपरा कायम आहे.
शेतकऱ्यांमध्ये उत्साह
शेतकऱ्यांनी गावोगाव शेताच्या अंगणात व शिवारात खांदेमळणीची तयारी केली होती. गुरुवारी सकाळपासून सणासुदीचे वातावरण दिसून आले.
पोळा सण बैलांच्या श्रमाबद्दल कृतज्ञता व्यक्त करण्याचा दिवस आहे, त्यामुळे प्रत्येक गावात उत्साह दिसून आला.
पोळ्याच्या दुसऱ्या दिवशी पोळा पाडवा साजरा केला जातो. या दिवशी बैलांच्या श्रमाची आठवण ठेवून त्यांच्या आरोग्याची काळजी घेणे, पूजन करणे आणि खांदेमळणी ही परंपरा जपणे शेतकऱ्यांसाठी अत्यंत महत्त्वाचे मानले जाते.
पारंपरिक पूजन आणि साज-शृंगार
बैलांचे पूजन करून त्यांना फुलांची माळ लावणे, कान आणि शेपटी सजवणे या पद्धती पारंपरिक आहेत.
बैलांचे पूजन हे देवतेकडे कृतज्ञता आणि आशीर्वाद मिळवण्याची प्रथा देखील आहे.
गावोगावात बैलपोळा उत्सव साजरा करून शेतकऱ्यांच्या सांस्कृतिक परंपरेला जपले जाते.
सणाचे सामाजिक महत्त्व
शेतकऱ्यांच्या जीवनात बैलपोळा आणि पोळा पाडवा हा दिवस सामाजिक आणि सांस्कृतिक एकात्मतेचा प्रतीक आहे.
गावकरी एकत्र येऊन उत्सव साजरा करतात, पारंपरिक पद्धतीने बैलांचे पूजन करतात, आणि सणाच्या वातावरणाचा आनंद घेतात.
पोळा पाडवा हा दिवस बैलांच्या श्रमाचे कौतुक, त्यांच्या आरोग्याची काळजी, पारंपरिक पूजन, आणि शेतकरी समाजातील ऐक्य यासाठी साजरा केला जातो.
सकाळपासून गावागावांत बैलजोड्यांची पूजा, आरती, नैवेद्य, मिरवणुका व ढोल-ताशांचा गजर होत आहे. सजलेल्या बैलांची गावभर मिरवणूक निघणार असून पारंपरिक संस्कृतीचे दर्शन घडवले आहे. त्यांना बाजरी व गुळाचा मलिदा खाऊ घालण्यात आला.