मुंबई : कोरोना विषाणूच्या प्रादुर्भावामुळे जगासह देशावर संकटकालीन परिस्थिती उद्भवली असून याचा परिणाम भारतासह इतर देशांत देशव्यापी लॉकडाऊनमध्ये झाला आहे. या भयावह परिस्थितीमुळे अनेकांमध्ये मानसिक आरोग्याच्या समस्या उद्भवत आहेत. त्यांना चिंता, अनिश्चितता, निराशा, सामाजिक विलगीकरण आणि असुरक्षितपणाचा सामना करणे कठीण जात आहे. जागतिक आरोग्य संघटनेनेदेखील लोकांच्या मानसिक आरोग्यावर आणि धोक्यामध्ये वावरणाऱ्या लोकसंख्येवर कोरोनाचा प्रभाव नोंदवून त्याबाबत उपाययोजना करण्याच्या सूचना दिल्या आहेत. या पार्श्वभूमीवर मुंबई विद्यापीठाने पुढाकार घेऊन केव्हिड १९ च्या उद्रेकाच्या मानसिक परिणामास सामोरे जाण्यासाठी विद्यापीठाच्या उपयोजित मानसशास्त्र विभागाने ऑनलाइन मानसिक आरोग्य सहाय्य सेवा उपलब्ध करुन दिली आहे. ही समुपदेशन सेवा ऑनलाईन उपलब्ध असून विभागातील सहयोगी प्राध्यापक डॉ.विवेक बेल्हेकर यांनी ही संकल्पना आखली आहे. ते स्वतः या सेवेचे समन्वयक आहेत.
विभागातील सर्व प्राध्यापक समुपदेशन कार्यक्रमाचा भाग असून, डब्ल्यूएचओ, एपीए आणि अन्य व्यावसायिक मार्गदर्शक तत्त्वे वापरून विभागाने एक केव्हिड १९ समुपदेशन प्रोटोकॉल विकसित केला आहे. हे करत असताना आपल्या सांस्कृतिक घटकांचा विचार केला गेला आहे. केव्हिड १९ च्या उद्रेकाशी संबंधित विशिष्ट प्रश्नांचा सामना करण्यासाठी सर्व प्राध्यापकांचे सखोल ऑनलाइन प्रशिक्षण घेण्यात आले. डॉ. विल्बर गोन्साल्विस आणि डॉ. उमेश भरते यांनी वेब-आधारित समुपदेशन प्रोटोकॉलमध्ये महत्त्वपूर्ण योगदान दिले असून विद्यापीठाच्या माहिती तंत्रज्ञान विभागाची यासाठी मदत झाली असल्याची माहिती डॉ बेल्हेकर यांनी दिली.
ऑनलाईन समुपदेशनाची ही प्रक्रिया तीन सोप्या टप्प्प्यात होत आहे. यामध्ये समुपदेशन विनंतीची ऑनलाइन नोंदणी, समुपदेशनासाठी ऑनलाइन मानसशास्त्रीय चाचणी, आणि त्यानंतर ऑनलाईन समुपदेशनाचा समावेश आहे. ज्यांनी नोंदणी केली आहे त्यांना मानसशास्त्रीय मूल्यांकन आणि समुपदेशनासाठी एक लिंक प्राप्त होईल.समुपदेशन सुविधा ही मराठी, हिंदी आणि इंग्रजी भाषेत उपलब्ध आहे.
याव्यतिरिक्त, या प्रक्रियेमध्ये मानसिक आरोग्याची काळजी कशी घ्यावी याबाबतच्या माहितीचे हँडआउट्स विकसित केले आहेत जे मानसिक आरोग्याच्या विविध समस्या सोडवण्यासाठी उपयुक्त असतील आणि मोठ्या संख्येने मानसिक समस्यांचे निराकरण करण्यासाठी वापरले जाऊ शकतात. त्यामध्ये भावनिक समस्या, घरातून काम करणे आणि कार्यक्षमतेच्या संबंधित समस्या, लहान मुले आणि ज्येष्ठ नागरिकांशी संबंधित समस्या आणि इतर बऱ्याच मुद्यांचा समावेश केला आहे. प्रादेशिक भाषिक विविधता लक्षात घेता सध्या माहितीपत्रके ही मराठी, हिंदी, गुजराती, बंगाली, कन्नड आणि इंग्रजी भाषेत उपलब्ध आहेत. समुपदेशन न घेणार्‍या व्यक्तीकडून त्यांचा वापर केला जाऊ शकतो.
कोरोनाच्या पार्श्वभूमीवर उद्भवलेल्या या संकटकालीन परिस्थितीत मानसिक आरोग्य सांभाळण्यासाठी मुंबई विद्यापीठाने समुपदेशन सुविधेसाठी घेतलेला पुढाकार ही काळाची आणि तातडीची गरज असल्याचे मुंबई विद्यापीठाचे कुलगुरू प्रा. सुहास पेडणेकर यांनी सांगितले तर विद्यापीठाने राष्ट्रीय आव्हानाला सामोरे जाण्यासाठी पाऊल टाकल्याबद्दल आनंद झाल्याचे प्र-कुलगुरू प्रा. रविंद्र कुलकर्णी यांनी सांगितले. सामाजिक मानसिक आरोग्य आणि स्वास्थ्यासाठी हा एक एकत्रित प्रयत्न असल्याचे मत विभागप्रमुख डॉ. सतिशचंद्र कुमार यांनी व्यक्त केले.
विद्यापीठाने सुरू केलेल्या या ऑनलाईन समुदेशन सेवेच्या नोंदणीसाठी https://forms.gle/Uhb5f2SPfEC8YL39A हा संपर्क दुवा तयार करण्यात आला असून यावर संपर्क साधण्याचे विभागाने सांगितले आहे.