unified pension scheme : सरकारी कर्मचारी गेल्या २ दशकांपासून जुन्या पेन्शनची मागणी करत आहेत. मात्र, सरकारने जुन्या पेन्शनच्या जागेवर नवीन युनिफाइड पेन्शन योजना आणली. पेन्शन फंड नियामक आणि विकास प्राधिकरणने (PFRDA) गुरुवारी युनिफाइड पेन्शन योजना (UPS) लागू करण्यासाठी अधिसूचना जारी केली आहे. १ एप्रिल २०२५ पासून UPS नियम लागू होतील. नवीन पेन्शन योजना १ एप्रिल २०२५ मध्ये सेवेत असणाऱ्या कर्मचाऱ्यांना मिळणार आहे. यानंतर नोकरीत रुजू होणाऱ्या नवीन कर्मचाऱ्यांनाही यूपीएसचा लाभ घेता येणार आहे.
युनिफाइड पेन्शन योजनेत काय लाभ मिळणार?या योजनेंतर्गत, २५ वर्षे सेवा पूर्ण केलेल्या केंद्र सरकारच्या कर्मचाऱ्यांना निवृत्तीपूर्वीच्या १२ महिन्यांत काढलेल्या सरासरी मूळ वेतनाच्या ५०% इतके पेन्शन मिळेल. या योजनेचा लाभ अशा विद्यमान आणि सेवानिवृत्त कर्मचाऱ्यांना मिळेल ज्यांनी राष्ट्रीय पेन्शन योजनेची निवड केली आहे. विशेष बाब म्हणजे एखाद्या कर्मचाऱ्याने एकदा यूपीएस निवडल्यानंतर तो पुन्हा एनपीएसमध्ये जाऊ शकणार नाही. एका अंदाजानुसार २३ लाखांहून अधिक कर्मचाऱ्यांना यूपीएसचा फायदा होईल. या योजनेत, मूळ वेतन आणि महागाई भत्ता (DA) च्या एकूण रकमेच्या १८.५ टक्के सरकारचे योगदान असेल, जे पूर्वी १४ टक्के होते. त्याच वेळी, कर्मचारी त्यांच्या पेन्शनसाठी १० टक्के योगदान देत राहतील.
यूपीएसचा लाभ कोणाला मिळणार?
- तीन प्रकारचे केंद्रीय कर्मचारी यूपीएस योजनेचा लाभ घेऊ शकतात.
- विद्यमान कर्मचारी – जे १ एप्रिल २०२५ पर्यंत राष्ट्रीय पेन्शन प्रणाली (NPS) अंतर्गत समाविष्ट आहेत.
- नव्याने भरती झालेले कर्मचारी – जे १ एप्रिल २०२५ रोजी किंवा त्यानंतर केंद्र सरकारमध्ये सामील होतील.
- सेवानिवृत्त कर्मचारी - जे आधी NPS अंतर्गत समाविष्ट होते आणि ३१ मार्च २०२५ पर्यंत निवृत्त झाले आहेत, स्वेच्छानिवृत्ती घेतली आहे किंवा मूलभूत नियम 56(j) अंतर्गत सेवानिवृत्त झाले आहेत.
- कर्मचाऱ्याचा जोडीदार- NPS ग्राहकाचा UPS निवडण्यापूर्वी मृत्यू झाल्यास, त्याची/तिची कायदेशीर पत्नी (विवाहित जोडीदार) UPS योजनेत सामील होऊ शकते.
UPS योजनेची निवड कशी करायची?युनिफाइड पेन्शन सिस्टम (UPS) मध्ये नोंदणी १ एप्रिल २०२५ पासून सुरू होईल. पात्र कर्मचारी प्रोटीन सीआरए पोर्टल (https://npscra.nsdl.co.in) द्वारे ऑनलाइन अर्ज करू शकतात. याशिवाय ते त्यांचे फॉर्म प्रत्यक्षपणेही सादर करू शकतात.
तुम्हाला किती पेन्शन मिळेल?यूपीएसमध्ये किती पेन्शन मिळेल हे कर्मचाऱ्याच्या सेवेच्या वर्षांवर अवलंबून असते. उदाहरणार्थ, २५ किंवा अधिक वर्षे सेवा असलेल्या कर्मचाऱ्यांना त्यांच्या सेवेच्या शेवटच्या १२ महिन्यांच्या सरासरी मूळ वेतनाच्या ५० टक्के रक्कम पेन्शन म्हणून दिली जाईल.म्हणजेच, जर एखाद्या कर्मचाऱ्याचा मागील १२ महिन्यांचा सरासरी मासिक पगार ६० हजार रुपये असेल तर त्याला ३० हजार रुपये पेन्शन मिळेल. २५ वर्षांपेक्षा कमी सेवा असलेल्या कर्मचाऱ्यांना त्यांच्या सेवेच्या आधारे पेन्शन मिळेल.
किमान पेन्शनUPS योजनेअंतर्गत, जर एखाद्या कर्मचाऱ्याने किमान १० वर्षे सेवा पूर्ण केली असेल, तर त्याला निवृत्तीनंतर किमान १०,००० रुपये प्रति महिना पेन्शन मिळेल. याचा अर्थ, UPS निवडणाऱ्या कर्मचाऱ्याने सरकारी सेवेत १० वर्षे घालवली असल्यास त्याला १०,००० रुपये पेन्शन मिळेल.
कौटुंबिक पेन्शनजर एखाद्या कर्मचाऱ्याचा मृत्यू झाला तर त्याच्या कुटुंबाला त्याच्या पेन्शनपैकी ६०% रक्कम मिळेल. कुटुंबाला आर्थिक मदत देण्यासाठी ही तरतूद आहे.
एकरकमी पेमेंटUPS मध्ये सेवानिवृत्तीवर ग्रॅच्युइटी व्यतिरिक्त, कर्मचाऱ्यांना त्यांच्या वर्षांच्या सेवेवर आधारित एकरकमी रक्कम देखील मिळेल. ही रक्कम प्रत्येक ६ महिन्यांच्या सेवेसाठी मासिक पगाराच्या १/१० असेल.