Fake Notes In India : देशातील काळा पैसा आणि बनावट नोटा रोखण्यासाठी मोदी सरकारने नोटाबंदी केली होती. प्रत्यक्षात त्याचा काहीही परिणाम झाल्याचे वास्तवात दिसत नाही. २०२४-२५ या आर्थिक वर्षात देशात सुमारे २ लाख १७ हजार बनावट नोटा जप्त करण्यात आल्या आहेत, अशी माहिती सरकारने सोमवारी संसदेत दिली. गेल्या वर्षीच्या तुलनेत हे प्रमाण थोडे कमी असले तरी, ५०० रुपयांच्या बनावट नोटांचे प्रमाण सर्वाधिक आहे, ही चिंतेची बाब आहे.
कोणत्या नोटा सर्वाधिक बनावट?
- केंद्रीय अर्थ राज्यमंत्री पंकज चौधरी यांनी लोकसभेत सांगितले की, जप्त करण्यात आलेल्या बनावट नोटांमध्ये
- ५०० रुपयांच्या नोटांची संख्या सर्वाधिक म्हणजे १,१७,७२२ आहे.
- त्यानंतर, १०० रुपयांच्या ५१,०६९ नोटा जप्त करण्यात आल्या आहेत.
- २०० रुपयांच्या ३२,६६० बनावट नोटा सापडल्या आहेत.
- सरकार आणि रिझर्व्ह बँक ऑफ इंडिया (RBI) बनावट नोटा रोखण्यासाठी वेळोवेळी नोटांच्या सुरक्षेचा आढावा घेत आहेत आणि नवीन सुरक्षा वैशिष्ट्ये लागू करत आहेत.
चलन नोट खरी आहे की बनावट, हे ओळखण्यासाठी भारतीय रिझर्व्ह बँकेने (RBI) काही खास सुरक्षा वैशिष्ट्ये दिली आहेत. तुम्ही काही सोप्या गोष्टी तपासल्यास बनावट नोट सहज ओळखू शकता.
बनावट नोटा कशा ओळखायच्या?वॉटरमार्क नोट प्रकाशात धरल्यावर, महात्मा गांधींचा वॉटरमार्क स्पष्ट दिसतो.हा वॉटरमार्क स्पष्ट आणि वेगवेगळ्या छटांमध्ये असतो. बनावट नोटांमध्ये तो जाडसर किंवा पुसट दिसू शकतो.
सुरक्षा धागानोटेच्या मध्यभागी एक पातळ हिरवा धागा असतो. तो काही ठिकाणी तुटक दिसतो.प्रकाशात पाहिल्यास तो एक अखंड धागा दिसतो आणि त्यावर "भारत" (हिंदीमध्ये) आणि "RBI" असे लिहिलेले असते.५०० रुपयांच्या नोटांमध्ये हा धागा तिरका धरल्यावर त्याचा रंग हिरव्यावरून निळा होतो. बनावट नोटांमध्ये हा धागा फक्त छापलेला असू शकतो.
अदृश्य प्रतिमामहात्मा गांधींच्या प्रतिमेच्या उजव्या बाजूला एक उभी पट्टी असते.ही नोट डोळ्यांच्या पातळीवर आडवी धरल्यास, त्या पट्टीमध्ये नोटेची संख्या (उदा. ५००) स्पष्ट दिसते.
उभट छपाईमहात्मा गांधींची प्रतिमा, रिझर्व्ह बँकेचा शिक्का आणि गव्हर्नर यांची स्वाक्षरी यांसारखे काही भाग थोडे उभट छापलेले असतात.तुम्ही त्यावर बोट फिरवल्यास तुम्हाला तो भाग थोडा जाडसर जाणवेल.
सूक्ष्म-अक्षरंमहात्मा गांधींच्या प्रतिमेच्या आणि उजव्या बाजूच्या उभ्या पट्टीच्या मध्ये सूक्ष्म-अक्षरं लिहिलेली असतात.ही अक्षरं साध्या डोळ्यांनी दिसत नाहीत, पण भिंग वापरून पाहिल्यास 'RBI' आणि नोटेचे मूल्य लिहिलेले दिसते.
रंग बदलणारे शाईनोटेच्या खालच्या उजव्या कोपऱ्यात असलेल्या आकड्यांचा रंग हिरवा असतो.नोट थोडी तिरकी केल्यावर तो रंग निळा होतो.
सिरीयल नंबरनोटेच्या वरच्या डाव्या बाजूला आणि खालच्या उजव्या बाजूला सिरीयल नंबर असतो.या नंबरमधील अंक लहान पासून मोठ्या आकारात जातात.
याव्यतिरिक्त, बनावट नोटांचा कागद साधारण कागदासारखा गुळगुळीत किंवा वॅक्ससारखा वाटू शकतो, तर खऱ्या नोटांचा कागद थोडा जाडसर आणि कुरकुरीत असतो.
जर तुम्हाला एखादी नोट बनावट वाटली, तर तुम्ही ती बँकेत जमा करू शकता. पण बनावट नोट चालवणे हा कायद्याने गुन्हा आहे, त्यामुळे अशी नोट मिळाल्यास तुम्ही ती पोलिसांना किंवा बँकेला देणे योग्य आहे.