पावनखिंड, ज्याला घोडखिंड म्हणूनही ओळखले जाते, ही एक ऐतिहासिक जागा आहे.
१६६० साली आदिलशाही सरसेनापती सिद्दी जौहर याने पन्हाळगडाला वेढा दिला होता.
त्या वेळी छत्रपती शिवाजी महाराज पन्हाळगडावर अडकले होते. पन्हाळगडावरील अन्नसाठा कमी होत चालला होता आणि सिद्दी जौहरचा वेढा मजबूत होत चालला होता.
शिवाजी महाराजांनी एक गुप्त मार्गाने विशाळगडाकडे जाण्याची योजना आखली. हे अत्यंत धोकादायक होते, कारण सिद्दी जौहरच्या फौजा सर्वत्र तैनात होत्या.
त्यावेळी विशाळगडापर्यंतचा रस्ता सुरक्षित करण्याची जबाबदारी बाजीप्रभू देशपांडे यांच्यासह त्यांच्या सहकाऱ्यावर होती. ते पावनखिंड येथे थांबले होते.
१३ जुलै १६६० रोजी शिवाजी महाराजांना पन्हाळ्याहून विशाळगडाकडे जाताना सिद्दी मसूदच्या सैन्याने येथे गाठले.
बाजी प्रभू देशपांडे आणि त्यांच्या सहकाऱ्यांनी या खिंडीत आदिलशाही सैन्याशी लढाई केली.
बाजी प्रभूंच्या बलिदानामुळे या खिंडीला पावनखिंड असे नाव मिळाले.
पावनखिंडला जाण्यासाठी बसने आणि पायी जाता येते.पन्हाळा किंवा आजूबाजूच्या परिसरातील बसस्थानकातून पावनखिंडसाठी बस पकडू शकता.
पायी जाण्यासाठी पन्हाळ्याहून पावनखिंड 6 किलोमीटर अंतरावर आहे. तुम्ही पन्हाळ्याहून पायी देखील पावनखिंडला जाऊ शकता.